Author :
Abstract
Bu çalışmada sûfî şahsiyetiyle asırlar ötesini etkileyen gönül insanı Ebû’l-Hasan el-Harakânî ile İbn Sina’nın görüşmesi ele alınmıştır. Harakânî (d.963/ö.1033), Bayezid Bistâmî’nin manevi vârisi olup İbn Sina’nın da çağdaşıdır. Şeyh, fütüvvet ve melâmî meşrebi gereği sözden çok aksiyon insanıdır. O, maişetini el emeği ile kazanıp, ömrünü nefsini tezkiyeye adamıştır. İlme ve âlime hürmet göstermekle birlikte, daha çok bildiği ile amel etmeye kıymet vermiştir. Diğer taraftan bütün İslam ümmetinin dertleriyle dertlenmiş ve bu yolda büyük mücadeleler vermiştir. İşte bütün bu hususlar, Harakânî’nin “kâmil bir insan” olduğunu göstermektedir. İslam dünyasında İbn Sina künyesi ile meşhur olan Ebû Ali el-Hüseyn b. Abdullah b. Sina’ya (d.980/ö.1037) gelince bilim ve felsefe alanındaki eşsiz konumu sayesinde “eş-şeyhü’r-reîs” unvanıyla bilinir. Batıda ise “Avicenna” adıyla tanınır ve “filozofların prensi” olarak nitelenir. Tasavvufla ilgili çok sayıda eserin telif edildiği ve tasavvufun ilmi bir disiplin haline geldiği bir dönemde yaşayan İbn Sina, çevresinde cereyan eden tasavvufi canlılığa bigâne kalmamıştır. Harakânî’yi ziyarete geldiği klasik tasavvufi eserlerde yerini almıştır. Diğer taraftan el-İşârât’ında yer alan “Makâmâtü’l-Ârifîn” adlı bölüm, onun derin sûfî tecrübelerinin izlerini taşımaktadır.
Keywords
Abstract
In this study, the meeting of the great Sufi Ebul Hasan al- Kharaqani and Ibn Sina was discussed. Kharaqani (b.963 / d.1033) the spiritual heir of Bayezid Bistâmi, is also contemporary of Ibn Sina. He is an action man rather than a word. He gained the family's daily needs by working and dedicated his life to purifying his being. Although he values science and scholarship, she prefers to live with what he believes more. On the other hand, he was troubled by all the troubles of the Islamic Ummah. All these points show that Kharaqani is a perfect person. Abu Ali al-Huseyn b. Abdullah b. Sina (b.980 / d.1037) is known as the “eş-şeyhu’r-reis” thanks to his unique position in science and philosophy. In the West, his name is “Avicenna” and he is regarded as the “prince of philosophers”. Ibn Sina lived in a period when many writings about Sufism were copyrighted and Sufism became a scientific discipline. For this reason, he did not remain silent to the mystical vitality around him. His visit to Kharaqani took place in the works of classical Sufism. On the other hand, the section called “Maqamat al-Arifin” in his work el-İşârât carries the traces of his deep Sufi experiences.
Keywords
- Akbaba, Sırrı. “Mevlana’nın Mesnevide Yeralan Ebu’l-Hasan el-Harakânî (Hz) Hakkındaki İki Menkıbeden Eğitim İçin Çıkarılan Dersler”. Kafkas Üniversitesi Harakani Dergisi 1/1 (16 Şubat 2015).
- Altıntaş, Hayrani. Tasavvuf Tarihi. Ankara: AÜİF Yay., 1986.
- Altunkaya, Mustafa. Sûf Hareketi Tarihi. Ankara: Çıra Yay., 2. Basım, 2017.
- Ateş, Ahmed. “İbn Sina ve El-Kimya”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/4 (01 Nisan 1952), 47-70.
- Attâr, Feridü’d-din. Tezkiretü’l-Evliyâ. çev. Süleyman Uludağ. Bursa: İlim ve Kültür Yay., 1984.
- Attâr, Feridü’d-din. Tezkiretü’l-Evliyâ. çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Kabalcı Yay., 2007.
- Bayrakdar, Mehmet. “Medrese-Tekke İlişkisi ve Toplum Hayatına Etkisi”. Vakıf Haftası Dergisi 4/ (1986), 191- 197.
- Bozkurt, Ömer. “İbn Sina’nın Tanrı Anlayışının Dayandığı Temel İlkeler”. Diyanet İlmî Dergi 1 (01 Mart 2014), 67-86.
- Cebecioğlu, Ethem. “Hacı Bayram Velî ve Tasavvuf Felsefesi”. Ankara: Ankara Üniversitesi, Doktora, 1989.
- Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul: Anka Yay., 2005.
- Çiftçi, Hasan. “İki Ünlü Şafiînin İlginç Görüşmesi (Ebû Saîd-i Ebu’l-Hayr - Ebu’l-Hasan-i Harakânî)”. Nüsha 9 (2003), 7-22.
- Çiftçi, Hasan. “Mevlâna ile Şems-i Tebrîzî’ye Göre Ebu’l-Hasan-i Harakanî”. Tasavvuf İlmî ve Akademik Araş- tırma Dergisi 14 (2005).
- Çiftçi, Hasan. Şeyh Ebu’l-Hasan-i Harakânî Hayatı ve Eserleri. Ankara: Şehit Ebü’l-Hasan Harakânî Derneği Yay., 2004.
- Fakhri, Majid. “Metafiziğin Konusu: Aristoteles ve İbn Sina”. çev. Ömer Mahir Alper. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4 (16 Nisan 2012).
- Gelibolulu Mustafa Âlî. Künhü’l-Ahbâr, Gelibolulu Mustafa Âlî ve Künhü’l-Ahbâr’ında II. Selim, III. Murat ve III. Mehmet Devirleri. thk. Faris Çerçi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yay., 2000.
- Gök, Bilal. “Bilge İnsan Ebu’l-Hasan el-Harakânî ve Gazneli Mahmud ile Münasebeti”. Uluslararası İslam ve Model İnsan Sempozyumu Bildiri Kitabı. 2/281-297. Kahramanmaraş: Sütçü İmam Üniversitesi, 2018.
- Gök, Bilal. “Ebu’l-Hasan Harakânî’nin Menkıbevî ve Tarihî Şahsiyeti”. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens- titüsü Dergisi Kafkas University Journal of the Institute of Social Sciences 13 (Bahar 2014), 103-121. https://doi.org/DOI:10.9775/kausbed.2014.007)
- Gök, Bilal - Abbasoğulları, Gülcan. “Harakânî Menkıbelerinde ve Kültürümüzde Aslan Figürü”. Kafkas Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 15 (2015), 135.
- Gürer, Dilaver. Sûfî İbn Sînâ ve Makâmâtü’l-Ârifîn. İstanbul: Gelenek Yay., 1. Basım, 2012.
- Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah b. Muhammed. el-Müstedrek Ale’s-Sahihayn. thk. Mustafa Abdülkâdir Atâ. Beyrut, 1990.
- Hamevî, Yâkût b. Abdillah. Mu’cemu’l-Buldân. Beyrut: Dâru Sâdır, 1977.
- Hemedânî, Hâce Yusuf. Rutbetü’l-Hayat, Hayat Nedir. İstanbul: İnsan Yay., 2000.
- İbn Sînâ. İşaretler ve Tembihler. çev. Muhittin Macit vd. İstanbul: Litera Yay., 2014.
- Kara, Mustafa. “Tekke”. TDV İslam Ansiklopedisi. 40/368-370. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
- Karakök, Tunay. “Türk Edebiyatında Bir Mutasavvıf: Ahmet Yesevi ve Yesevilik (M. Fuad Köprülü’ye Göre)”. Kesit Akademi Dergisi (The Journal of Kesit Academy) 4 (2016), 175-184.
- Keklik, Nihat. “Türk-İslam Filozofu İbn Sina (980-1037) Hayatı ve Eserleri”. İstanbul Üniversitesi Felsefe Arkivi Dergisi 22-23 (05 Temmuz 2012), 1-54.
- Kelâbâzî. Ta’arruf, Doğuş Devrinde Tasavvuf. çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yay., 2014.
- Kerimov, Übeydullah. “İbn Sînâ’nın Hocaları (İbn Sînâ’nın Orta Asyalı Hekim Çağdaşlarıyla Bilimsel Bağları Üzerine)”. çev. Fegani Beyler. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7/13 (30 Nisan 2017), 323-340. https://doi.org/10.29029/busbed.310591
- Korkmaz, Seyfullah. “Ahmed Yesevî ve Hacı Bektaş-ı Velî”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 11 (2011), 327.
- Köprülü, Mehmed Fuad. Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., 1976.
- Kuşeyrî. Risâle-i Kuşeyrî. çev. Tahsin Yazıcı. İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser, 1978.
- Ocak, A. Yaşar. “Zâviyeler (Dinî, Sosyal ve Kültürel Tarih Açısından Bir Deneme)”. Vakıflar Dergisi 12/12 (1978), 247-269.
- Schimmel, Annemarie. İslamın Mistik Boyutları. çev. Ergun Kocabıyık. İstanbul: Kabalcı Yay., 2012.
- Sem’ânî, İbn Mansur. el-Ensâb. Beyrut: Dâru’l-Cinân, 1988.
- Seyhan, Ahmet Emin. “Ebu’l-Hasan El-Harakânî’de Kur’an Kültürünün Yansımaları”. Turkish Studies = Tür- koloji Araştırmaları (Dergi) VIII/6 (2013), 641-664.
- Seyhan, Ahmet Emin. “Ebu’l-Hasan El-Harakânî’nin İlim Anlayışı”. The Journal of Academic Social Science Stu- dies VI/5 (2013), 1049-1083.
- Seyhan, Ahmet Emin. “Ebu’l-Hasan el-Harakânî’nin Tasavvuf ve Şehitlik Anlayışı”. Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (25 Nisan 2014), 135-168. https://doi.org/10.17050/kafifd.204018
- Seyyid Şerîf Cürcânî. Ta’rîfât, Tasavvuf Istılahları. çev. Abdülaziz Mecdi Tolun - Abdurrahman Acer. İstanbul: Litera Yay., 2014.
- Sülemî, Ebu Abdi’r-Rahman Muhammed İbn el-Hüseyn es-. Tasavvufta Fütüvvet. çev. Süleyman Ateş. Ankara: AÜİF Yay., 1977.
- Şeyh Sâdî Şirâzî. Gülistan ve Bostan. çev. Yakub Kenan Necefzâde. İstanbul: Bedir Yay., 1998.
- Tek, Abdurrezzak. Tasavvufî Mertebeler-Hâce Abdullah el-Ensârî el-Herevî Örneği. Bursa: Emin Yay., 2008.
- Terzi̇oğlu, Arslan. “İbn Sînâ/Tıp”. TDV İslam Ansiklopedisi. 20/321-336. İstanbul, 1999.
- Uzgur, Yavuz Selim. Anadolu’nun Kalbi Harakânî. İstanbul: Sufi Kitap, 2012.
- Ülken, Hilmi Ziya. “İbn Sina’nın Felsefesi”. İstanbul Üniversitesi Felsefe Arkivi Dergisi 22-23 (05 Temmuz 2012),
- Yalsızuçanlar, Sadık. Cam ve Elmas. İstanbul: Timaş Yay., 2012.
- Yazıcı, Tahsin - Uludağ, Süleyman. “Hâce Abdullah Herevî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 17/222- 226. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
- Yılmaz, H. Kamil. “Ebul Hasan Harakânî ve Tasavvuf”. Tebliğ. Erişim 09 Şubat 2019. http://hasankamilyil- maz.com/ebul-hasan-harakani-ve-tasavvuf.html
- Zehebî, Şemseddin Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Kaymaz. Siyeru A’lâmi’n-Nübelâ. thk. eş- Şeyh Şuayb el-Arnâûd. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1985.