Author :
Abstract
İslam ilim mirasının önemli alanlarından biri Tecvid ilmidir. Tecvid ilmi, Kur’an-ı Kerim’in kurallarına uygun olarak okunmasını, Kur’an harflerinin çıkış yerleri ile bu harflere ait özellikleri konu edinen bir ilimdir. Kaynağı vahiy olan ve ilk dönemlerde amelî/pratik olarak uygulanan bu ilim, sonraki dönemlerde (H. IV. yy.) ilgili kişiler tarafından derlenerek Kıraat ve Tecvid kuralları olarak sistemleştirilmiştir. Bu sistemleştirme sürecinde harfler, belirli bir düzen ve kural içerisinde toplu olarak ifade edilmiştir. Bu makalede harflerin bir araya getirilmesindeki bu düzen ve kural incelenmiş olup harflerin bir araya getirilme sebepleri, bir araya getirilme biçim ve boyutları ile harflerden oluşan kelimelerin kaynağı ve anlamları üzerinde durulmuştur.
Keywords
Abstract
One of the important areas of Islamic science heritage is Tajwid science. Tajwid is a science that deals with the reading of the Quran in accordance with the rules, the origin of the letters of the Quran and the properties of these letters. This science, the source of which is revelation and applied in the first periods as operational / practical, was compiled by the relevant people in the following periods (H. IV. Century) and systematized as the rules of Qur'an and Tajwid. In this systematization process, letters were expressed collectively in a certain order and rule. In this article, this order and rule for putting the letters together are examined, the reasons for the combination of the letters, the way and dimensions of the combination, and the source and meaning of the words consisting of the letters are emphasized.
Keywords
- Abd, Mahmut Muhammed Abdü’l-Mün‘îm. er-Ravzatü’n-Nediyye Şerh-u Metni’l-Cezeriyye. tsh. es- Sâdât es-Seyyid Mansur Ahmet. b.y.: el-Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Türâs. 1. Baskı, 2001.
- Cebel, Muhammed Hasan, el-Mu‘cemu’l-İştikâkıyyi’l-Müessali Li Elfâzı’l-Kurâni’l-Kerîm. 4 Cilt. Kâhire: Mektebetü’l-Âdâb. 1. Baskı, 2010.
- Cevherî, İsmail b. Hammad. es-Sıhah (Tâcü’l-Lüğa ve Sıhâhi’l-Arabiyye). thk. Ahmet Abdulgafur Attar. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn. 4. Baskı, 1987.
- Cirîsî, eş-Şeyh Muhammed Mekkî Nasr (ö. yaklaşık 1902). Nihâyetü’l-Kavli’l-Müfîd Fî ‘Ilmi Tecvîdi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Haz.: eş-Şeyh Ali Muhammed ed-Dabbâ‘. Kahire: Mektebetü’lÂdâb, 4. Baskı, 2011.
- Dîvânü Tarafe b. el-Abd. Yayına Hazırlayan: Hamdü Tammâs, Beyrut: Dâru’l-Marife. 4. Baskı, 2003.
- Enîs, İbrahim. Min Esrâri’l-Lüğa, b.y.: Mektebetü’l-Encilû, 3. Baskı, 1966.
- Ezherî, Ebû Mansur Muhammed b. Ahmed (ö.370). Tehzîbü’l-Lüğa, thk. Muhammed ‘Avd Mür‘ıb. 3 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâs, 1. Baskı, 2001.
- Ferâhîdî, el-Halil b. Ahmet (ö. 175). el-‘Ayn, thk. Mehdî el-Mahzûmî-İbrahim es-Sâmerrâî. 9 Cilt. Bağdat: Menşûrât Vizeratü’s-Sikâfe ve’l-İ‘lâm - Dâru’r-Reşît, 1985.
- Fîrûzâbâdî, Mecdü’d-Dîn Ebû Tâhir Muhammed b. Yakub (ö.817). el-Kâmûsü’l-Muhît, thk. Mekte- bü Tahkîki’t-Türâs fî Müessetü’r-Risale, Danışman: Muhammed Naîm el-‘Arkusûsî, Beyrut-Lübnan: Müessetü’r-Risale Li’t-Tabâat ve ‘n-Neşri ve’t-Tevzî‘,8. Baskı, 2005.
- Ğavsânî, Yahya Abdurrezzak. ‘Ilmü’t-Tecvîd Ahkâmün Nazariyye ve Mülâhazâtün Tatbîkıyye. Dı- meşk: Dâru’l- Ğavsânî, 11. Baskı, 2016.
- Hamd, Muhammed b. İbrahim. Fıkhu’l-Luğa mefhûmühû mevzûâtühû Kazâyâhü. Riyâd: Dâru İbn Huzeyme, 1. Baskı, 2005.
- Hicâzî, Mahmut Fehmi. el-Üsüsü’l-Lüğaviyye li‘İlmi’l-Musdalah. Kahire: Mektebetü Ğarîb, 1993.
- İbn Cinnî, Ebû’l-Feth Osman el-Mevsılî (ö.392). Sirru Sinâ‘ati’l-İ‘râb. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye, I. Baskı, 2000.
- İbn Fâris, Ahmed b. el-Kazvînî er-Râzî (ö.395). Mu‘cemu Mekâyîsi’l-Lüğa. thk. Abdu’s-Selam Mu- hammed Harun. 6. Cilt. b.y.: Dâru’l-Fikr, 1979.
- İbn Manzur, Muhammed b. Mükerrem el-Ensarî (ö.711). Lisânü’l-‘Arab. thk. Abdullah Ali el-Kebîr - Muhammed Ahmet Hasbüllah - Hâşim Muhammed eş-Şâzelî, 15 Cilt. Kahire: Dâru’lmeârif, 2010.
- İbn Seyde, Ebû’l-Hasan Ali el-Mursî (ö.458). el-Muhkem ve’l-Muhîtu’l-‘Azam. thk. 11 Cilt. Beyrut: Abdu’l-Hamîd Hindâvî - Dâru’l-Kütübi’l-‘Ilmiyye, I. Baskı, 2000.
- Kâsımî, Ali. Mukaddime Fî ‘Ilmi’l-Mustalah. Bağdat: Dâru’ş-Şuûnü’s-Sigâfe, 1985.
- Kırş, Cemal b. İbrahim. Dirâsetü’l-Mehârici ve’s-Sıfât. Mısır: Mektebetü Tâlibi’l-İlm, I. Baskı, 2012.
- Lebedî, Muhammed Semîr Necîb. Mu‘cemu’l-Mustalahâti’n-Nahviyye ve’s-Sarfiyye. Beyrut: Müesse- setü’r-Risale, I. Baskı, 1985.
- Matlup, Ahmet. Fî’l-Mustalahi’n-Nakdî. Bağdat: Matbaatü’l-Mecme‘ı’l-‘Ilmî, 2002.
- Ömer, Ahmed Muhtar Abdu’l-Hamit (ö.1424). Mu‘cemu’l-Lugati’l-‘Arabiyye el-Mu‘âsıra. Kahire: Âlemü’l-Kütüb, I. Baskı, 2008.
- Sıyağ, Abdu’l-Azîz. el-Mustalahu’s-Savtî. Dımeşk: Dâru’l-Fikr, I. Baskı, 2000.
- Şafiî, Ahmet Mahmut ‘Abdu’s-Semî‘. el-Vâfî Fî Keyfiyyeti Tertîli’l-Kurâni’l-Kerîm. (Şerh-u Vâfin li Mütüneyi’l-Cezeriyyeti ve Tuhfeti’l-Etfâl) Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘Ilmiyye, I. Baskı, 2000.
- Tavîl, eş-Şeyh Ahmet b. Ahmet. Fennü’t-tertîl ve ‘Ulûmuhû. 2 Cilt. Suudi Arabistan-Medine: Mec- meu’l-Melik Fehd Li Tabâati’l-Mushaf eş-Şerîf, I. Baskı, 1999.
- Zebîdî, Muhammed b. Muhammed b. ‘Abdurrezzak El-Huseynî (ö.1205). Tâcü’l-Arûs Min Cevâhi- ri’l-Kâmûs. thk. Ali el-Hilâlî, 40 Cilt. Kuveyt: et-Türâsi’l’Arabî, 1.Baskı, 2001.