Author :
Abstract
Namazda imama uyma anlamındaki iktidâ konusu, birçok açıdan fıkıh kitaplarının ilgili bölümünde incelenmiştir. Biz, bu makale çerçevesinde iktidânın sadece üç yönünü ele alacağız. Bunlar, namazda kendisine uyulan imamın itikadî mezhebi, fıkhî/amelî mezhebi ve imamın dinin emir ve yasaklarına uyup uymaması manasında fâsıklık meseleleridir. Bu meseleleri seçmemizin nedeni, İslam tarihinde hem tarihî, hem siyasi nedenlerle meydana gelen bazı ayrışmaların bu fıkhî meselelerin ortaya çıkmasında rolü olmasıdır. Mezheplerin doğuşu ve belirginleşmesi ile beraber, farklı bir mezhepten olan kişinin arkasında namaz kılınıp kılınamayacağı, kılınırsa ne olacağı gibi sorular zihinleri meşgul etmiş, fakihler bu sorulara bazı cevaplar ve hükümler üretmişlerdir. Bu hükümlerin tarih boyunca İslam ülkeleri ve şehirlerindeki uygulamalara da tesirleri olmuştur. Günümüzde de, özellikle birden fazla mezhep müntesibinin beraber yaşadığı yerlerde bu sorular tekrar gündeme gelmektedir. Amacımız bu konudaki fıkhî birikimi incelemek ve bu meselede izlenebilecek yolu araştırmaktır.
Keywords
Abstract
Iqtida, which means following imam during salah (prayer), has been studied in fiqh books. I deal with just three aspects of iqtida in this paper. These are; the belif and fiqh sect of imam who leads the prayer and the sinfulness of imam. The reason why I have chosen these issues is that some historical and belief disputes occured during Islamic history gave rise to some fıqh debates. With rising and crystallizing of sects, it has been started to debate over that is it possible to follow someone opposing your sect in prayer. The jurists offered various solutions to this question. Even today, the questions about this issue appear, especially in regions where different sects’ followers live together. I aim at investigating the fiqh literature on this subject and searching for the path be followed.
Keywords
- Beyâzîzade, Ahmed b. Hasan, el-Usûlü’l-münîfe li’l-İmâm Ebî Hanîfe, Thk: İlyas Çelebi, İstan- bul: İFAV, 2000.
- Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Huseyn, es-Sünenü’l-kebîr, I-XXIV, Thk: Abdullah b. Abdülmuh- sin et-Türkî, Kâhire, 2011.
- Bilmen, Ömer Nasuhi, Büyük İslâm İlmihali, İstanbul: Bilmen, 1986.
- Buhûtî, Keşşâfu’l-kınâ’ ‘an metni’l-İknâ’, I-VI, Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 2003.
- Cezîrî, Abdurrahman, Kitâbu’l-Fıkh ale’l-mezâhibi’l-erba’a, I-V, İstanbul: Çağrı, 1987.
- Dârekutnî, Ali b. Ömer, Sünen, I-IV, Thk: Abdullah Hâşim Yemâni el-Medenî, Medine, 1996.
- Ebû Dâvud, Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistânî, Sünen, I-V, İstanbul: Çağrı, 1992.
- Haccâvî, Ebu’n-Necâ Şerefuddin Musa b. Ahmed el-Makdisî, el-İknâ’ li-tâlibi’l-intifâ’, I-IV, Riyâd: Dâru Âlemi’l-kütüb, 1999.
- İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer, Hâşiyetu Reddi’l-muhtâr, I-VIII, İstanbul: Dâru Kahra- man, 1984.
- İbn Kudâme, Muvaffakuddin Abdullah b. Ahmed, el-Kâfî fî fıkhi’l-İmâmi’l-mübeccel Ahmed b. Hanbel, I-IV, Thk: Muhammed Züheyr eş-Şâviş, Beyrût: el-Mektebü’l-İslâmî, 1982.
- __________, el-Muğnî, I-XIV, Beyrût: Dârü’l-Ma’rife, 1984.
- İbn Müflih, Ebû İshak Burhanuddin İbrahim b. Muhammed, el-Mübdi’ şerhu’l-Muknî’, I-VIII, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
- Karâfî, Ebu’l-Abbas Şehabeddin Ahmed b. İdris, ez-Zahîre, I-XIII, Thk: Said Ahmed A’rab, Beyrût: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1994.
- Karaman, Hayrettin, “Cemaatle Namaz” www.hayrettinkaraman.net/kitap/meseleler/0755.htm (erişim tarihi: 12.09.2014).
- Köksal, M. Asım, İslâm Tarihi, I-VIII, İstanbul: Köksal, 2006.
- Muhammed Fuâd Abdülbâki, el-Mu’cemü’l-müfehres li-elfâzi’l-Kur’âni’l-kerîm, İstanbul, 1987 (Beyrût baskısından ofset).
- Nevevî, Ebû Zekeriyya Muhyiddin Yahya b. Şeref, el-Mecmû şerhu’l-Mühezzeb, I-XIX, Thk: Muhammed Necîb el-Mutî, Cidde, 1980.
- Özel, Ahmet, “Emeviyye Camii-Sosyal Hayattaki Yeri”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Ankara, 1995, C. XI, s. 109-111.
- Tabersî, Mirza Hüseyin Nuri, Müstedrekü’l-vesâil, I-XVIII, Beyrût: Müessesetü’l-Beyt li-ihyâi’t- türâs, 1991.
- Serahsî, Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ahmed, el-Mebsût, I-XXX, Beyrût: Dârü’l-Ma’rife, 1986.
- Şevkânî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ali, Neylü’l-evtâr, I-VI, Kâhire: Matbaatu’l-Halebî, 1971.
- Tafeyyiş, Muhammed b. Yusuf el-Cezâirî, Şerhu Kitabi’n-Nîl, I-XVII, Beyrût: Dârü’l-Feth, 1972.
- Tahâvî, Ebû Ca’fer, el-‘Akîdetu’t-Tahâviyye, Haz: Ömer Abdullah Kâmil, Beyrût, 2003.
- __________, en-Nihâye fî mücerredi’l-fıkh ve’l-fetâvâ, Beyrût: Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, 1987.
- Yavuz, Yunus Vehbi, “İktidâ”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Ankara, 2000, C. XXII, s. 54-55.
- Yavuz, Yusuf Şevki, “Ehl-i bid’at” Diyanet İslam Ansiklopedisi, Ankara, 1994, C. X, s. 501-505.
- ___________, “Ehl-i ehvâ”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, Ankara, 1994, C. X, s. 505-507.
