Author :
Abstract
İslam dünyasında filozofların görüşlerindeki tutarsızlıkları ortaya koymak amacıyla yazılan ve adına da Tehafüt denilen birçok eser kaleme alınmıştır. Gazzali'nin Tehafüt'ül-Felasife'si ile başlayan bu çalışma şekli, hem kendi döneminde hem de daha sonraki dö-nemlerde oldukça etkili olmuştur. Filozofların iddialarına karşılık vermek için ilk Tehafüt'ü her ne kadar Gazzali yazmış olsa da, taki-ben birçok Tehafüt yazılmıştır. Bu çerçevede Tehafütler, Osmanlı Düşüncesi'ne aktarılan ve varlığını XIX. Yüzyıla kadar sürdüren önemli bir miras olarak da yerini korumuştur. Bu çalışma, Gazzali'nin ve Tehafüt'ül Felasife'sinin İslam düşüncesi üzerindeki etkisi ve önemini tetkik etmek, Gazzali sonrası İslam düşüncesinde beliren ilmi durgunluğun aşılması noktasında, Hocazade'nin ve Tehafüt'ünün, yeni bir ivme kazandırma çabasına vurgu yapmak amacını taşımaktadır.
Keywords
Abstract
The Place and Importance of the Tahafuts in Islamic Thought In Islamic world, many works have been written called Tahafut in order to put down the incoherence thoughts of the philosophers. This work in style which began with the Tahafut al-Falasifa of Gazzali's is very influential in his age and also in later ages. Athought Gazzali wrote the first Tahafut to criticize the view of philosophers, many Tehafuts were written later. In this perspective, the Tahafuts have protected their importance as an important heritage which were lasted until the XIX. century and that were transfered to the Ottoman thouhgt. This article aims to examine the importance of the Gazzali's Tahafut al-Falasifa upon Islamic thought and it also intends to emphasize to bring a new acceleration upon Khodjazade and Tahafut to resolve scientific stagnation in Islamic Thought after Gazzali.
Keywords
- Altunsu, Abdülkadir, Osmanlı Şeyhülislâmları, Ayyıldız Matbaası, Ankara, 1972.
- Arslan, Ahmet, “Kemal Paşazade’nin Felsefi Görüşleri” (Şeyhülislam İbn Kemal Sempozyumu) içinde, Türkiye Diyanet Vakfı Yay. Ankara, 1986.
- Atay, Hüseyin, “Sunuş”, Kelam’a Giriş (el-Muhassal) içinde, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 2002.
- Aydın, İbrahim Hakkı, “Gazali’nin Filozofları Tekfirinde Farabi’nin Yeri”, Felsefe Dünyası, Sayı: 14, Ankara, 1994.
- Aydın, İbrahim Hakkı, “Tehâfüt Geleneği Üzerine Bir Değerlendirme” Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 26, Erzurum, 2006.
- Başçı, Vahdettin, “Gazzâli’nin İslam Filozoflarını Tekfiri Konusunda Bir İncele- me”, Milli Eğitim Bakanlığı Din Öğretimi Dergisi , Sayı: 29, TemmuzAğustos 1991.
- Bolay, S. Hayri, Aristo Metafiziği ile Gazzâli Metafiziği'nin Karşılaştırılması , M.E. B. Yay., İstanbul, 1993.
- Deniz, Gürbüz, “Mustafa Muslihiddin Hocazade”, Osmanlı, C. VIII, Yeni Türki- ye Yayınları, Ankara, 1999.
- Duran, Recep, “Giriş” Tehafüt’ül Felasife (Kitâbu’z-Zuhr) içinde, Kültür Bakan- lığı Yay., Ankara, 1990.
- Gazali, Felsefenin Temel İlkeleri (Makasıd El-Felasife), çev. Cemaleddin Er- demci, Vadi Yay. Ankara, 2001.
- Gazali, Tehâfüt el-Felasife (Filozofların Tutarsızlığı), çev. Karlığa, Bekir, Çağrı Yay. İstanbul,1981.
- Gazzâli, Filozofların Tutarsızlığı, çev. Kaya, Mahmut - Sarıoğlu, Hüseyin, Klasik Yay. İstanbul, 2005.
- Gazzâli, Tehâfütü’l-Felasife, Neşr. Süleyman Dünya, Mısır, 1958;
- Hoca Sadettin Efendi, Tacu’t-Tevarih, (hazırlayan, İsmet Parmaksızoğlu), Kültür Bakanlığı,Eskişehir ,1992. Hocazade, M, Mustafa, Tehafütü’l-Felasife, Mısır, 1302.
- İbn Rüşd, Tutarsızlığın Tutarsızlığı (Tehâfüt et-Tehâfüt), çev. Işık, Kemal - Dağ, Mehmet, Samsun, 1986.
- İzmirli, İsmail Hakkı, İslam’da Felsefe Akımları, Kitabevi Yay., İstanbul, 1995.
- Kafadar, Osman, “Osmanlılarda Felsefe Eğitimi”, Türk Yurdu, C. 19–20, sayı: 148–149, Ankara, Aralık 1999-Ocak 2000.
- Karlığa, Bekir, “Gazzâli ve Tehafüt’ül Felasife”, Filozofların Tutarsızlığı, içinde, Çağrı Yay., İstanbul, 1981,
- Kemal Paşazade, Tehâfüt Haşiyesi, çev. Ahmet Arslan, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 1987.
- Öçal, Şamil, Kemal Paşazade’nin Felsefi Ve Kelami Görüşleri, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 2000.
- Öktem, Ülker, Mestçizâde’nin “Al-Hilâfiyyât Bayna al-Hukamâ’ Ma’a Al Mutakallimîn va Al- Hilâfiyyât Bayna Al-Mu’tazila Ma’a Al-Aşa’ira va Al-Hilâfiyyât Bayna Al-Aşa’ira Ma’a Al-Mâturîdîyya” Adlı Eseri, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara, 1993.
- Poyraz, Hakan, “Var mı, Yok mu? Osmanlı’da “Felsefe Yoktur” İddiası Üzeri- ne…”, Türk Yurdu, Aralık 1999-Ocak 2000, C. 19-20, sayı: 148-149, Ankara.
- Runyun, Mustafa-Keskioğlu, Osman, Fatih Devrinde İlim ve O devirde Yetişen İlim Adamları, Diyanet Yayınları, Ankara, 1953.
- Sarıoğlu, “Osmanlıda Felsefe-Kelam-Tasavvuf İlişkileri”, Osmanlı, C.VIII, Yeni Türkiye Yay., Ankara, 1999.
- Saruhan, Müfit Selim, “Zahiriliğin Öncüsü İbn Hazm’da Felsefi Meseleler”, Dini Araştırmalar, Cilt: 8, Sayı: 25, Mayıs -Ağustos 2006.
- Sözen, Kemal, İbn Kemal’de Metafizik, Fakülte Yay., I. basım, Isparta, 2001.
- Şeyhülislam Musa Kazım, Külliyât (Dini ve içtimai makaleler), Sadeleştiren ve Notlarla Yayına Hazırlayan Doç. Dr. Ferhat KOCA, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2002.
- Yeşilyurt, Temel, Gazzâli ve Farabi’ye Göre “Mucibü’n Bi’z-zat” Kavramı, Ba- sılmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri, 1994.
