Author :
Abstract
Hz. Peygamber’den sonra İslâm Devletinin başına geçecek en üst resmî ve idârî makam sahibinin tesbit veya seçimi için dinen belirlenmiş bir usulün olup olmadığı hususunda Ehl-i Sünnet âlimleri ile Şiî âlimler arasında büyük tartışmalar ve fikir ayrılıkları yaşanmıştır. Bu tartışmalar neticesinde Ehl-i Sünnet, devlet başkanının seçimi için “ihtiyar” formülünü öngörürken Şîa, “nas ve tayin” usulünü savunmuştur. Bu görüşleri savunan iki mezhep müntesipleri arasında İlk dönemlerden bu yana bir çok tartışmalar yaşanmıştır. Yapılan tartışmaların bir çeşidi de karşı mezhebin görüşlerini bizzat ona ait argümanları kullanarak reddetmek şeklinde yürütülmektedir. İşte bu çalışmamızda Ehl-i Sünnet ile Şîa arasında cereyan eden bu karşılıklı tenkit çalışmasının Sünnî cenah açısından dikkat çeken yönünü inceleyeceğiz.
Keywords
Abstract
Keywords
- Abdulhüseyn Ahmed El-Emȋnȋ en-Necefȋ, el-Gadȋr fȋ’l-Kitabi ve’s-Sünneti ve’l-Edeb, Müessese- tu’l-A’lȃmiy, Beyrut, 1994.
- Abdullah b. Ahmed b. Hanbel, es-Sünne, Tahk. Ebu Hacer Muhammed Saîd Za’lûl, Dâru’L- Kutub el-İlmiyye, Beyrut, 2003.
- Abdullah Ünalan, Şîa’da Hadis Usûlü, İşrak Yay., İst., 2008.
- Adnan Demircan, Hz. Ali'nin Hilâfet Hakkı Meselesinde Gadir-i Hum Olayı, Beyân Yay., İst., 1996.
- Ali Muhammed Sallâbî, Muâviye b. Ebî Sufyân Şahsiyyetuhu ve Asruhu-Ed-Devletu’s- Süfyâniyyetu, Dâru’l-Ma’rîfe, Beyrut, 2006.
- Andrea M. Farsakh, “Sünnî Halifelikle Şiî İmâmlığın Mukayesesi”, İslâm’da Siyâset Düşüncesi, Derl. Kazım Güleçyüz, İnsan Yay., İstanbul, 1995.
- Avni İlhan, “Şîa’da Usûlü’d-Din”, Milletlerarası Tarihte ve Günümüzde Şiîlik Sempozyumu, İstanbul, 1993.
- Avni İlhan, Mehdilik, Beyan Yay., İstanbul, 1993.
- Ayetullâh Ca’fer Sübhânî, el-İlâhiyyât, Thk. Hasan Muhammed Mekkî el-Âmilî, el-Merkezu’l- Âlemiyye Lid’-Dirâsât el-İslâmiyye, Kum, 1990.
- Ayetullah el-Uzmâ Hüseyn Vâhid Horâsanî, Usûlu'd-Dîn İle Tanışma, Terc. Cafer Bendiderya, Bagıru'l-Ulum Yay., İst., 2009.
- Ebu Abdillah Muhammed b. İshâk el-İsbahânî el-Abdî (İbn Mendeh), Kitâbu’l-Îmân, Tahk. Ey- men Salih Şa’ban, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 2001.
- Ebu Abdillâh Muhammed b. Muhammed Hâkim en-Nîsâbûrî, el-Müstedrek ala’s-Sahîhayn, Tahk. Mustafa Abdulkadir Atâ, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1990.
- Ebu Abdillah Ubeydullah b. Muhammed İbn Batta el-Abkerî, el-İbâne an Şeriati’l-Fırkati’n- Nâciyye ve Mücânebeti’l-Firaki’l-Mezmûme, Tahk. Osmân Abdullah el-Esyûbî ve Arkadaşları, Dâru’r-Râye, Riyâd,1994.
- Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali Nesâî, Sünen-i Nesâî, Tahk. Muhammed Nasruriddin el-Albâni, Mektebetu’l-Maârif, Riyad, 1988.
- Ebu Bekir Ahmed b. Hüseyin Beyhakî, el-İ’tikâd ve’l-Hidâye ilâ Sebîli’r-Reşâd Alâ Mezhebi’s- Selefi Ehli’s-Sünneti ve’l-Cemâeti, Tahk. Abdullah Muhammed ed-Dervîş, Daru’lYemâme, Beyrut, 1998.
- Ebu Bekir Muhammed b. Et-Tayyib Bakıllânî, Temhîdu’l-Evâil ve Telhîsu’d-Delâil fi’r-Reddi Alâ’l-Mülhideti ve’l-Muattılati ve’r-Râfidati ve’l-Hevârici ve’l-Mu’tezile, Tahk. Ahmed Ferîd el-Mezîdî, Dâru’l-Kutu el-İlmiyye, Beyrut, 2005.
- Ebû Ca’fer Muhammed b. Ali İbn Bâbeveyh el-Kummî, Risâletu İ’tikâdâti’l-İmâmiyye, Terc. Ethem ruhi Fığlalı, Ankara Ün. Basımevi, Ankara,1978.
- Ebȗ Ca’fer Muhammed b. Ya’kȗb El-Kuleynȋ,, Usȗlu’l-Kȃfȋ, Tahk. Muhammed Cevvȃd el-Fakȋh- Yusȗf el-Bikȃȋ, Dȃru’l-Edvȃ’, Beyrut, 1992.
- Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed Gazzâlî, el-İktisâd fî’l-İ’tikâd, Dâru’l-Minhâc, 2007, Beyrut, 297;
- Ebu İshâk İbrahîm b. Alî eş-Şîrâzî, el-İşâre İlâ Mezhebi Ehli’l-Hak, Tahk. Muhammed Hasan İsmail, (Nihâyetu’l-İkdâm İçinde), Dâru’l-Kutub el-İlmiyye, Beyrut, 2004, s. 395.
- Ebu Ya’la Muhammed b. Huseyn el-Ferrâ, el-Mu’temed fi Usuli’d-Din, Zahiriyye Kütüphanesi, Dımaşk, tsz., (Yusuf İbiş, Nusûsu’l-Fikri’s-Siyâsî el-İslâmî (el-İmâme İnde’s-Sünne), Dâru’t-Talia, Beyrut, 1966 içinde).
- Ebu’l-Berekât Ahmed b. Muhammed en-Nesefî, Medâriku’t-Te’nzîl ve Hakâiku’t-Te’vîl, Tahk. Mervân Muhammed eş-Şîar, Dâru’n-Nefâis, Beyrut, 2005.
- Ebu’l-Feth Muhammed b. Abdilkerîm Şehristânî, Nihâyetu’l-İkdâm fî İlmi’l-Kelâm, Tahk. Ah- med Ferîd el-Mezîdî, Dâru’l-Kutub el-İlmiyye, Beyrut, 2004.
- Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail el-Eş’arȋ, el-Luma fi’r-Reddi Ala Ehli’z-Zeyğ ve’l-Bida’, Tahk. Mu- hammed Emin ed-Dannavi, Darul’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut 2000.
- Ebu’l-Hasan Ali b. İsmaîl el-Eş’arî, el-Luma fi’r-Reddi Ala Ehli’z-Zeyğ ve’l-Bida’, Tahk. Mu- hammed Emin ed-Dannavi, Darul’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 2000.
- Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail el-Eş’arȋ, Makâlâtu’l-İslâmiyyîn ve İhtilâfu’l-Musallîn, Tahk. Ahmed Câd, Dâru’l-Hadîs, Kâhire, 2009.
- Ebu’l-Maali Abdu'l-Melik b. Abdillah b. Yusuf Cüveynî, Kitâbu’l-İrşâd İlâ Kavatii’l-Edilleti fî Usûli’l-İ’tikâd, Tahk. Zekeriyyâ Umeyrât, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1995.
- El-Cüveynȋ, Ebu’l-Maȃlȋ Abdulmelik b. Abdillah, Giyȃsu’l-Umem fȋ‘l-Tiyȃsi’z-Zulem, Tahk. Halȋl Mansȗr, Dȃru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1997.
- Ebu’l-Muîn Meymûn b. Muhammed Nesefî, Tabsıratu’l-Edille, Tahk. Hüseyin Atay-Şaban Ali Düzgün, DİB Yay., Ankara, 2003.
- Ebu’l-Muîn Meymȗn b. Muhammed en-Nesefȋ, Bahru’l-Kelȃm, Tahk. Veliyuddȋn M. Salih el- Farfȗr, Dȃru’l-Farfȗr, Dımaşk, 2000.
- Fazlullah Kumpani, Hz. Ali Kimdir, İslâmî Kültür ve İlişkiler Merkezi Yay., İran, 1998.
- Hakim es-Semerkandî, Sevâd-ı A’zam, Terc. Sıdkı Gülle, Bedir Yay., İstanbul 1993.
- Halife Keskin, Kendi Kaynakları Işığında Şîa İnanç Esasları, Beyan Yay., İstanbul, 2000.
- Hasan Basrî Çantay, Fıkh-ı Ekber Tercümesi, DİB Yay., Ankara, 1985.
- Hasan Onat, Emevîler Devri Şiî Hareketleri, TDV Yay., Ankara, 1993.
- İbn Hacer el-Heytemî, es-Sevaiku’l-Muhrika Alâ Ehli’r-Rıfdi ve’d-Dalâli ve’z-Zendeka (Yıkıcı Yıldırımlar), Terc. Hasip Seven, Bedir Yay., İstanbul, 1990.
- Kâdı Ebu’l-Hüseyn Abdulcebbâr, Şerhu’l-Usûli’l-Hamse, Tahk. Abdulkerîm Osman, Mektebe- tu’l-Usre, Mısır, 2009.
- Mehmet Evkuran, Sünni Paradigmayı Anlamak, Ankara Okulu Yay., Ankara, 2005.
- Mehmet Salih Gecit, İslâm Kelâmında İmâmet-Siyâset Tartışmaları, Ata. Üni. Sos. Bil. Ens. (Basılmamış Doktora Tezi), Erzurum, 2012.
- Metin Bozan, İmâmiyye’nin İmâmet Nazariyesinin Teşekkkül Süreci, İsam Yay., İstanbul, 2009.
- Mollâ Mûsâ Celâlî, er-Risâletu’d-Dâiyye ilâ Mahabbeti Muâviyye, Sembol Yay., İst., 2009.
- Muammer Esen, Ehl-i Sünnet Kavramın Oluşum ve Gelişim Süreci, Ankara Okulu Yay., Anka- ra, 2009.
- Muhammed Hüseyin Tabatabaî, Tüm Boyutlarıyla İslâm’da Şîa, Terc. Kadir Akkaras, Abbas Akyüz, Kevser Yay., İstanbul, 2009.
- Mustafa Öz, - Avni İlhan, “İmâmet”, DİA, TDV Yay., İstanbul, 1994.
- Mustafa Öz, İmamiyye Şîasında Onikinci İmam ve Mehdî İnancı, İfav Yay., İst, 1995.
- Reşîdu’d-Dîn Mâzenderânî, Menâkıbu Âl-i Ebî Tâlib, Necef, 1957.
- Sa’duddîn Mes’ud b. Ömer et-Taftazânî, Şerhu’l-Makâsıd, Tahk. Abdurrahmân Umeyre, Âle- mu’l-Kutub, Beyrut, 1998.
- Said Hatipoğlu, Hilâfetin Kureyşliliği (İslâm’da İlk Siyâsî Kavmiyetçilik), Kitâbiyat Yay., An- kara, 2005.
- Sönmez Kutlu, “Ehl-i Sünnet Siyâset Anlayışının Dinî Temellerinin Sorgulanması,”, E-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi, I/1, 2008.
- Subki, Tacu’d-Din Ebu Nasr el-Vehhab b. Ali, Seyfu’l Meşhur fi Şerhi Akideti Ebi Mansur, Tahk. M. Saim Yeprem, TDV Yay., Ankara, 2011.
- Vahid Taghıyev, İbnü’l Mutahhar el-Hıllî’nin İmamet Düşüncesi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2007.
- Yusuf İbiş, el-İmâm ve’l-İmâme İnde’ş-Şîa, Daru’l-Hira, Beyrut, 1990.
