Author :
Abstract
Mantık, bir bilim olarak, bilim tarihinde her zaman önemini korumuştur. Mantık, ilmin elde edilmesinde metodolojik bir konum kazanmış ve bu konumunu sürekli olarak canlı tutmuştur. Aristoteles ve Francis Bacon da Mantık için birtakım yöntemler ortaya koymuşlar ve bunları uygulamışlardır. Her iki düşünür de bu yöntemlerden biri olan tümevarımı felsefe, mantık ve bilim anlayışlarında kullanmışlardır. Makalemizde, tümevarım metodunun her iki filozofun felsefesinde nasıl oluştuğu ve hangi süreçlerden geçtiği ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Makalemizin öncelikli amaçlarından biri de özellikle, Aristoteles'in Tümevarım yöntemini kullandığına dikkat çekmektir. Aristoteles, tümevarım yöntemini, özellikle doğa ve deney bilimlerinde bir yöntem olarak kullandığı gibi, Tümdengelim'in bir yöntem olarak temellendirildiği; Organon diye anılacak olan eserlerinde de kullanmıştır. Aristoteles, 'sanki Tümevarım yönteminden hiç haberi yokmuş' gibi suçlanmıştır. Tümevarım, üstelik Aristoteles mantığı ve yöntemine alternatif vurguyla 'yeni bir yöntem' olarak ileri sürülmek istenmiştir. Bu çalışmada, Tümevarım'ın, Organon ve Novum Organum'daki durumunu ve karşılığını, karşılaştırmalı olarak ortaya koymayı hedefleyen bir giriş denemesi yapılmaya çalışılmaktadır.
Keywords
Abstract
Logic, as a science, has always maintained its importance in the history of science. Logic has gained a methodological position in obtaining provenance and has kept this position alive continuously. Aristotle and Bacon put forward some methods for Logic and implemented them. Both thinkers have used induction, one of these methods, in their philosophical, logical and scientific insights. In our work, it is tried to show how the induction method occurs in the philosophy of both philosophies and which processes pass through it. One of the primary aims of our work is to draw attention to the use of Aristotle's Inductive method. As Aristotle used the induction method as a method, especially as a method in the natural and experimental sciences, the method of deduction is based on a method; It has also been used in works called organon. Aristotle was accused of 'as if he had never known of the induction method'. Induction is also desired to be put forward as a 'new method' with an emphasis on Aristotelian logic and method. In this study, an attempt is made to introduce a comparative study of the situation and the situation of Induction, Organon and Novum Organum.
Keywords
- Akkaş, S. Önal, “Francis Bacon’un “Novum Organum” Adlı Eseriyle Düşünce Tarihine Getirdiği Yeni- likler – 1”, http://dusundurensozler.blogspot.com.tr/2008/09/francisbaconun-novumorganumadli_2271.html, 01.07.2017
- Alexandre, Koyre, Yeniçağda Bilimin Doğuşu, (Çev. Kurtuluş Dinçer), İstanbul, 1996.
- Alfred, Weber, Felsefe Tarihi, İstanbul, 1998.
- Aristoteles, Metafizik, (Çev. Ahmet Arslan), İstanbul, 1996.
- -------------, Organon I. Kategoriler, (Çev. Hamdi Ragıp Atademir), İstanbul, 1989.
- -------------, Organon II. Önerme, (Çev. Hamdi Ragıp Atademir), İstanbul, 1989.
- -------------, Organon III Birinci Analitikler, (Çev. Hamdi Ragıp Atademir), İstanbul, 1989.
- -------------, Organon IV İkinci Analitikler, (Çev. Hamdi Ragıp Atademir), İstanbul, 1989.
- -------------, Organon V Topikler, (Çev. Hamdi Ragıp Atademir), İstanbul, 1989.
- Armond, Cuvillier, Felsefe Yazarlarından Seçilmiş Metinler, (Çev. M. Mukadder Yakupoğlu), c.3, Ankara, 1996.
- Atademir, Hamdi Ragıp, Aristoteles’in Mantık ve İlim Anlayışı, Ankara, 1989.
- Bacon, Francis, Denemeler, (Çev. Akşit Göktürk), İstanbul, 1982.
- -------------,Noum Organum, (Çev. Sema Önal Akkaş), Ankara, 1989.
- -------------,Yeni Atlantis, (Çev. Hamit Dereli), İstanbul, 1966.
- Cevizci, Ahmet, Felsefe Sözlüğü, İstanbul, 1997.
- Çapak, İbrahim, Anahatlarıyla Mantık, Ankara, 2015.
- Çetin, Ali, Mantıkta Diyalektik, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara, 2010.
- Denkel, Arda, İlkçağda Doğa Felsefeleri, İstanbul, 1998.
- Duralı, Teoman, Aristoteles’te Bilim ve Canlılar Sorunu, İstanbul, 1995.
- Eflatun, Theiteitos, (Çev. Macit Gökberk), İstanbul, 1997.
- Emiroğlu, İbrahim, Klasik Mantığa Giriş, Ankara, 2010
- Erdem, Hüsamettin, Bazı Felsefe Meseleleri, Konya, 1999.
- Farabi, İlimlerin Sayımı (İhsâ-ul Ulum), (Çev. Ahmet Ateş), İstanbul, 1955.
- Feys, Robert, "Mantık", Günümüz Felsefe Disiplinleri, (Çev. Doğan Özlem), İstanbul, 1990
- Gökberk, Macit, Felsefe Tarihi, İstanbul, 1996.
- Lachelier, Jules, Tümevarımın Temeli Hakkında, (Çev. Hamdi Ragıp Atademir), İstanbul, 1949.
- Le Goff, Jacques, Ortaçağda Entelektüeller, (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay), İstanbul, 1994.
- Löringhoff, Von Freytag, Mantık, (Çev. Takiyyeddin Mengüşoğlu), İstanbul, 1973.
- Öner, Necati, Klasik Mantık, Ankara, 1996.
- Özlem, Doğan, Mantık, İstanbul, 1991.
- Russell, Bertrand, Batı Felsefesi Tarihi, İlkçağ (Çev. Muammer Sencer), İstanbul, 1997.
- Thilly, Frank, Felsefe Tarihi, (Çev. İbrahim Şener), İstanbul, 1995, c.II.
- Timuçin, Afşar, Düşünce Tarihi, İstanbul, 1992.
- Topdemir, H. Gazi, “Francis Bacon’un Bilim Anlayışı”, Felsefe Dünyası, Ankara, 1992/2, Sayı 30
- Ural, Şafak, Temel Mantık, İstanbul, 1985
