Author :
DOI : 10.17540/hy.v10i20.383
Year-Number: 2017-20
Language :
Konu :
Abstract
Bu çalışmada Ebû Hanîfe’ye nisbet edilen hadis kitaplarının isnadının gerçekliği hakkında bazı kanaatlere yer verilmiş ve bunların bir değerlendirmesi yapılmıştır. Bu eserler: Müsned-i Ebi Hanife ve Kitabu’l-Âsâr’dır. Hadis kitaplarının tasnif şekillerinden birisi olan Müsned, Sahabi ismi esas olmak üzere düzenlenerek aynı sahabiden rivayet edilen hadislerin bir arada verildiği kitaplara denir. Müsned-u Ebî Hanîfe, Ebû Hanîfe’nin rivayet ettiği hadislerin yer aldığı kitabın adıdır. Bu kitabın Ebû Hanîfe’nin telifi mi yoksa Ebû Hanîfe’nin hüküm istinbatında kullandığı hadislerin sonradan öğrencileri tarafından bir araya getirilmesi neticesi ortaya çıkmış bir eser mi olduğu tartışmalıdır. Ebû Hanîfe’ye nisbet edilen bu iki eserin ona aidiyetinin sıhhati hakkındaki tartışma bir yana, eserler üzerine yapılan çalışmalar bir yekün oluşturmaktadır. Biz çalışmamızda bu eserleri kısaca tanıtmayı amaçlamaktayız.
Keywords
Abstract
Keywords
- Abdullah b. Mübarek (v. 181/ 797), Müsned-i İmam Abdullah b. Mübarek, (tahkik. Subhi Bedri es- Samarraî, Mektebetü’l-mearif, Beyrut 1987.
- Abdullah b. Ya’kub b. Haris, Müsned-i Ebi Hanife, (v. 340/951) (tahkik Muhammed Asyuti), Da- ru’l-kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1985.
- Ahmed b. Muhammed b. İbrahim b. Hallikan (v. 681/1282), Vefeyatu’l-A’yan ve Enbau Ebnai Za- man, (tahkik İhsan Abbas), Dâru sadır, Beyrut 1972.
- Ahmed Muhtâr Remzî, Siyeru A’lami’l-Muhaddisin, Dâru’l-beşâiri’l-İslâmiyye, Beyrut 2005.
- Ali bin Sultan Muhammed el-Karî (v. 1014/1605/) Senedu’l-En’am Şerhu Müsnedi’l-İmam, (nşr. Halîl Muhyiddin el-Meys), Daru’l-kütübi’l-ilmiyye. Beyrut 1985.
- Askalânî Ahmed b. Alî b. Muhammed (v. 852/1449) , Ta'cîlu'l-menfaa bi zevâidi'l-Eimmeti'l-Erbaa, (tahkik İkramullah İmdadulhak), Dâru’l-beşâiri’l-İslamiyye, Beyrut 1992.
- Askalanî, Ahmed bin Ali bin Muhammed Askalanî (v.1372/1449), Lisânu’l-Mîzan, (tahkik Abdul- fettah Ebû Ğudde) Dâru’l-beşâiri’l-İslamiyye, Beyrut 2002.
- Askalanî, Ta’cilu’l-Menfea bi Zevaidi Ricali Eimmeti Erbea (tahkik İkramullah İmdadulhak), Dâru’l- Beşâir, Beyrut 1996.
- Askalanî, Ta’rifu Ehli Takdis bi Meratibi’l-Mevsufine bi Tedlis (tahkik Asım b. Abdullah el-Karyutî), Mektebetu’l-Menar, Ürdün 1983.
- Aydınlı, Abdullah, Hadis Istılahları Sözlüğü, İstanbul 1987.
- Bağdâdî, Tarihu Bağdad, (tahkik Beşar Avvad Ma’ruf), Dâru’l-garbi’l-İslâmî, Beyrut, 2002.
- Bağdâdî, Ahmed b. Ali b. Sabit (v. 463/1071), Tarihu Medineti’l-Selam, (tahkik Beşşar Avvad Ma- ruf), Daru’l-garbi’l-İslami, Beyrut 2001.
- Dihlevî Şah Veliyyullah (v. 1172/1758), el-Musavva şerhu’l-Muvatta, (tahkik Âlimler Cemaati), Daru’l-kütübü’l-ilmiyye, Beyrut1983.
- Dihlevî Şâh Veliyyullâh, Hüccetullâhi’l-Bâliğa, (tahkik Seyyid Sabık), Daru’l-ceyl, Kahire 2005.
- Ebû’l Fidâ Zeynuddîn Kâsım b. Kutluboğa (v. 879/1474), Tacu’t-Teracim, (tahkik Muhammed Hayr Ramazan) , Dâru’l-kalem, Dımeşk 1992.
- Ğavri Seyyid Abdülmecid, “Muhammed Abid es-Sindî ve Cuhuduhu fi’l-Hadisi’n-Nebevi”, el- Hadis Dergisi, sayı 10-Aralık 2015, Uluslararası İslam Üniversitesi Hadis Enstitüsü, Selangor.
- Halef b. Abdulmelik b. Beşkeval, es-Sıla fi Tarihi Eimmeti Endülüs, (tahkik Seyyid İzzet Attar Hu- seynî) , Mektebetu’l-haneci, Kahire 1955.
- Hârisî Muhammed b. Abdullah b. Muhammed b. Ya’kub (v.340/ 951), Müsnedu Ebî Hanife li’l- Haris, (tahkik Latifu’r-Rahman), Mektebetü imdadiyye, Mekke 2010. (tahkik Muhammed Asyuti), Daru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 2008.
- Hatiboğlu İbrahim, “Ma‘mer b. Raşid”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 2003, XXVII, ss. 552-
- Hatiboğlu İbrahim, “Müsned”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 2006; XXXII, ss.101-102.
- Havârizmî, Muvaffak b. Ahmed el-Mekkî, Menâkıbu Ebî Hanîfe ve Ashabihi, Daru’l-kütübi’l-arabî, Beyrut 1981.
- Hemmâm b. Münebbih (v. 132/750), es-Sahife es-Sahiha, (tahkik, Hasan Ali Abdulhamit), Mektebe- tü’l-İslami, Beyrut 1987.
- Huseyni Alevî Muhammed b. Ali (v.765/ 1363), et-Tezkiratu bi ma’rifeti ricali kütübi’l-Aşara, (tahkik Rıfat Fevzi Abdulmuttalib), Mektebetu’l-Haneci, Kahire 1996.
- Hüseynî, Muhammed b. Ali b. Hasen (v. 765/ 1363), et-Tezkira bi marifetir ricali’l-kütübi’l-aşarati, Mektebetü’l-hanci, Kahire 1996.
- İbn Hallikan, Ahmed b. Muhmed b. Ebi Bekir (v. 681/1282), Vefeyâtü’l-a‘yân, (tahkik İhsan Abbas), Dâru sâder, Beyrut 1972.
- Ebü'l-Fidâ İsmail b. Ömer İbn Kesîr, Tabakatu’ş-Şafiiyye, Darü'l-Medari'l-İslami, Beyrut 2004.
- İbn Ma’kule Ali b. Hibetullah b. Cafer, el-İkmâl fi raf'i'l-irtiyâb ani'l-mu'telif ve'l-muhtelif mine 'l- esmâ ve'lkünâ ve'l-ensâb, (tahkik Abdurrahman b. Yahya el-Muallimi-Naif el-Abbasi), Meclisü dairati’l-mearifi’l-Usmaniyye, Hindistan 1963.
- İsfahânî Ahmed b. Abdillâh b. İshâk (v. 430/1038), Tarihu İsfahân, (tahkik Seyyid Kesrev Hasen) Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 1990.
- İsfehânî, Müsnedü’l-İmam Ebi Hanife, (Tahkik Nazar Muhammed el-Faryabî), Mektebetü kevser, Riyad 1994.
- Kâsânî, Ebû Bekr b. Mes‘ûd b. Ahmed (v. 587/1191), Bedâiu 's-sanâi 'fi tertîbi 'ş-şerâi, . Beyrut 1986.
- Kettânî, Muhammed Abdülhay (v.1303 /1962), Hadis Literatürü, (trc. Yûsuf Özbek), İstanbul, 1994.
- Kevserî, Muhammed Zâhid b. Hasen (v.1952), Te’nîbu’l-Hatîb Alâ Mâ Sâkâhu fî Tercemeti Ebî Hanîfe Mine’l-Ekâzîb (et-Terhîb bi Nakdi’t-Te’nîb ile birlikte), byy., 1990.
- Kîrânevî, Ceyb Ahmed, Ebî Hanîfe ve ashâbih, Daru’l-fikri’l-arabiyyi, Beyrut 1989.
- Koçyiğit, Talat, Hadis Istılahları, Ankara 1985.
- Kutluboğa, es-Sikatu mimmen lem Yeka fi’l-Kütübi’s-Sitte, (tahkik Şadi b. Muhammed b. Salim Âli Nu’man), Merkezu nu’man lil-buhus, Yemen 2011. Kutluboğa, Tâcu’t-Terâcim , (tahkik Muhammed Hayr Ramazan Yûsuf), Dâru’l-kalem, Dımeşk
- Küçük Raşit, "Abdullah b. Mübârek", DİA, Turkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1988, I, ss.122-124.
- Muhammed b. Abdulğanî b. Ebî Bekr b. Şuca’ (v. 629/1231), Muhammed b. Abdulğani b. Ebî Bekr b. Şuca’, Et-Takyidu li ma’rifeti ruvati’s-süneni ve’l-mesanîd, (tahkik Kemal Yûsuf elHût), Dâru’l-kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1988.
- Nu’mânî, et-Ta’liku’l-Kavim ala Mukadddimeti’l-Kitabi’t-Talim, Mektebetü’l-Melik Fahdu’l-Vatani, Riyad 1965.
- Nulmânî Muhammed Abdürreşid, el-İmâmu'l-A'zam Ebû Hanife Kitâbü'l-Asâr rivâyetü'l-İmam Mu- hammed b. Hasen, nşr. Muhammed Abdürreşîd Numânî, er-Rahîm Akademi, Karaçi, 1410, (Urducadan tercüme ve neşr. Mehmet Özşenel, Sakarya Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Adapazarı, sy. 1 (1996), s. 236.
- Özşenel Mehmet, “Hadislerin Tasnîfinde Ebû Hanîfe’nin Rolü”, İmam-ı Azam Ebû Hanîfe ve Dü- şünce Sistemi Sempozyumu Tebliğ ve Müzakereleri, Mudanya16-19 Ekim 2003, (nşr. İbrahim Hatiboğlu), Bursa 2005,I I, 353-359.
- Râmehürmüzî, Hasen b. Abdirrahman, el-Muhaddisu'l-fâsıl beyne'r-râvî ve'l-vâî (tahkik Muham- med Accâc el-Haüb), Beyrut 1984.
- Râzî, Muhammed b. Ömer b. Hüseyn, (v. 606/ 1209), Menakıbu’l-İmam eş-Şafii (tahkik A. Hicazi Ahmed Ali es-Saka), Mektebetu Külliyeti’l-Ezheriyye, Kahire 1996.
- Sandıkçı Kemal, Hemmam b. Münebbih, DİA, Turkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1998, XVII, s.189..
- Saymerî, Hüseyn b. Alî b. Muhammed (v. 436/1045), Ahbâru Ebî Hanîfe ve ashâbih, (tahkik Ebû’l Vefa el-Efganî), Alemü’l- Kütüb 1985 Beyrut.
- es-Sünbülî Muhammed Hasen b. Muhammed (v.1305/1887), Tensîku’n-Nizam fiMüsnedi’l-İmam’, (tahkik Takıyyuddin en-Nedevi), Mektebetü’l-Büşra, Karaçi 2010. (Haskefi’, Tertibi Müsnedi’l-İmam-ı A’zam ile).
- Sindî, el-Mevâhibu’l-latife ala Müsnedi’l-İmâm Ebî Hanîfe, (tahkik, Serdar Ahmed), Karaçi 2007.
- Sindî, Muhammed Abid, Mukaddimetü Kitabi’t-Talim, Mektebetü’l-Melik Fahd, Riyad 1965.
- Suyûtî, Abdurrahman b. Ebî Bekr (v. 911/1505), Tebyîzu 's-sahîfe fi menâkıbi Ebî Hanîfe, (nşr. Mu- hammed Mahmud Hasan), Daru’l-kütübü’l-ilmiyye, Beyrut 1990.
- Şeybânî Muhammed b. el-Hasen, (v.189/805), Kitabü'l-Kitâbu’l-Âsâr , (tahkik Ebû'l-Vefa el-Efgânî), Beyrut 1993.
- Şeybânî,), Kitabü'l-Âsâr, (tahkik Ahmed İsa Masiravi), Daru’s- selam, Kahire 2006.
- Tüfekçioğlu Zekeriya, Hadis Edebiyatında Müsnedler (Hicrî ilk üç asır), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2012.
- Uğur Mücteba, Hadis Terimleri Sözlüğü, Ankara, 1996.
- Uğur, Mücteba, Hadis ilimleri Edebiyatı, Ankara, 1996.
- Ünal, İsmail Hakkı, İmam Ebû Hanîfe’nin Hadis Anlayışı ve Hanefi Mezhebinin Hadis Metodu, DİB Yayınları, Ankara 2012.
- Ünsal, Ahmet, “İmâm Ebû Hanîfe Hakkında Yazılmış Eserler Bibliyografyası”, İslâmî Araştırmalar Dergisi, XV/ 1-2 Ankara, 2002, ss. 334-338.
- Zehebî Muhammed b. Ahmed b. Osmân (v. 641/697), Târihu’l-İslâm ve vefeyâtu’l-â’lâm (tahkik Beşar Avvad Ma’ruf), Dâru’l-arabî’l-İslâmî, Beyrut 2003.
- Zehebî, Mîzânu’l-İ’tidâl fi Nakdi’r-Rical (tahkik Ali Muhammed), Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 1963.
- Zehebi, Mizanu’l-itidal fi nakdi’r-rical, Daru’l-marife, Beyrut 2009.
- Zehebî, Siyeru a’lâmi’n-nübelâ, (tahkik Şuayb el-Arnavût), Müessesetü’r-risale, Beyrut 1985.
- Zehebî, Tezkiratü’l-Hüffaz, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2009.
