Author :
Abstract
Bu araştırmada öncelikle, Kur’an’da yaygın olarak namazı ifade eden “salât” kelimesinin anlam alanı üzerinde durulmuştur. Daha sonra namazın müminin kişilik oluşumuna etkilerini ifade eden, namazın kazandırdığı olumlu karakterlere vurgu yapan âyetler değerlendirilmiştir. Namazın özünden ya da tamamından uzaklaşmanın kişilikte meydana getirdiği değişikliklere değinen âyetler işlenmiştir. İlgili âyetler ışığında planlı ve disiplinli yaşama alışkanlığı kazanmadanamazın katkıları üzerinde durulmuştur. Günaha düşen müminlerin kişiliği üzerinde namazın telâfi edici ve yeniden düzenleyici etkilerine işarette bulunan âyetleri ele alınmıştır. Namaz aracılığıyla müminin nasıl toplumsallaştığı ortaya konmuştur.
Keywords
Abstract
In this research, firstly, meaning area of the word “salat” that means mostly prayer at the Quran was elaborated. Then, the Ayahs that have expressed the effect of prayer to the Muslim’s personality forming, have emphasized possitive characters that prayer bring him were appraised. The Ayahs that have refered alterations that to become a stranger to the essence of prayer or every bit of prayer bring about on personalty were handled. With cording Ayahs, contribution of prayer to the gaining planned and well-diciplined life routin were elaborated. The Ayahs that have designated the compensating and rearranging effects of prayer to the sinful Muslim’s character were handled. How Muslim become socialized by means of the prayer was exhibited.
Keywords
- Akgün, M. Zerrin, İlim Bakımından İslâmiyet, Diyanet İşleri Reisliği Yayınları, Ankara, 1955.
- Aköz, Hidayet, Kur’an’da Allah Kul İlişkisi, Seriye Yayınevi, İstanbul, 2000.
- Akyüz, Vecdi, İbadet İlkeleri, İlke Yayıncılık, İstanbul, 2002.
- Albayrak, Ahmet, “Dinî Tecrübenin Dışa Vurum Problemi”, Milel ve Nihal İnanç Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, 2005, sayı: 2.
- Apaydın, Halil, “İbadet Psikolojisi”, Tabula Rasa, sayı: 9, 2003.
- Ardoğan, Recep, Kur’an ve İnsan Psikolojisi, İlkadım Kitapları, Ankara, 1998.
- Ateş, Süleyman, Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, 1991.
- Ayhan, Halis, Din Eğitimi ve Öğretimi, D.İ.B. Yayınları, Ankara, 1985.
- Bayrakdar, Mehmet, İslâm İbadet Fenomenolojisi, Akçağ Yayınları, Ankara, 1987.
- Bayraklı, Bayraktar, Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’an Tefsiri, Bayraklı Yayınları, İstanbul, 2001.
- Beyzâvî, el-Kâdi Nâsiruddîn, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1988.
- Bilmen, Ömer Nasuhi, Kur’anı Kerim’in Türkçe Meali Âlisi ve Tefsiri, Bilmen Yayınevi, İstan- bul, 1985.
- Certel, Hüseyin, “Psikolojik Bir Yaklaşımla Sözlü Fiil Şart ve Rükûnlarıyla Namaz”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 13, 1997.
- Certel, Hüseyin, Din Psikolojisi, Andaç Yayınları, Ankara, 2003.
- Certel, Hüseyin, Ebû Tâlib el-Mekkî’de Namaz Psikolojisi”, Tasavvuf İlmi ve Akademik Araş- tırma Dergisi, sayı: 10, 2003.
- Cezâirî, Ebû Bekr Câbir, Eyseru’t-Tefâsîr, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1995.
- Cisr, Hüseyin Efendi, İslâm Hak ve Hakikat Dinidir, Çev. Manastırlı İsmail Hakkı, Bahar Yayın- ları, Ankara, 1980.
- Cürcânî, Ali İbn Muhammed İbn Ali, Kitâbu’t-Ta’rîfât, Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, Beyru, 2002.
- Çalışkan, İsmail, Kur’an’da Din Kavramı, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2002.
- Çamdibi, H. Mahmud, Din Eğitimine Giriş, M.Ü.İ.F.V. Yayınları, İstanbul, 1989.
- Çamdibi, H. Mahmut, Şahsiyet Terbiyesi ve Gazali, M.Ü.İ.F.V. Yayınları, İstanbul, 1994.
- Daryal, Ali Murat, Dini Hayatın Psiko-Sosyal Temelleri, M.Ü.İ.F.V. Yayınları, İstanbul, 1994.
- Dönmez, İbrahim Kâfi, “Namaz”, İslâm’da İnanç İbadet ve Günlük Yaşayış Ansiklopedisi, M.Ü.İ.F.V. Yayınları, İstanbul, 1997.
- Duman, M. Zeki, Beyânu’l-Hak, Fecr Yayınevi, Ankara, 2006.
- Endelûsî, Ebû Muhammed Abdulhak İbn Ğâlib İbn Atıyye, el-Muharreru’l-Vecîz fî Tefsîri’l- Kitâbi’l-Azîz, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1993.
- Er, İzzet, Din Sosyolojisi, Akçağ Yayınları, Ankara, 1998.
- Faruki, İsmail Raci, el-Faruki, Luis Lamia, İslam Kültür Atlası, Çev. Mustafa Okan Kibaroğlu, Zerrin Kibaroğlu, İnkılab Yayınları, İstanbul, 1999.
- Faruki, İsmail, İslâm, Çev. Osman Tunç, Risale Yayınları, İstanbul, 1989.
- Fîrûzâbâdî, Mecdüddîn Muhammed İbn Yakub, el-Kâmûsu’l-Muhît, Müessesetü’r-Risâle, Bey- rut, 1994.
- Gazali, Muhammed, Kur’an’ın Konulu Tefsiri, Çev. Şahin Güven, Ekrem Demir, Ağaç Yayınları, İstanbul, 2005.
- Günay, Ünver, Din Sosyolojisi, İnsan Yayınları, İstanbul, 1998.
- Halebî, Ahmed İbn Yusuf es-Semîn, Umdetü’l-Huffâz fî Tefsîri Eşrefi’l-Elfâz, Âlemü’l-Kütüb, Beyrut, 1993.
- Hamaneî, Seyyid Ali, Sabır, Çev. Ünal Çetinkaya, Endişe Yayınları, Ankara, 1991.
- Hamidullah, Muhammed, İslâm’a Giriş, I.I.F.S.O., U.S.A., 1971.
- Havva, Said, Namaz, Çev. Ahmet Altıntepe, YENDA, İstanbul, 2005.
- Hayta, Akif, “İbadetler ve Ruh Sağlığı”, Gençlik Din ve Değerler Psikolojisi, Editör: Hayati Hökelekli, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2002.
- Hicâzî, Muhammed Mahmûd, et-Tefsîru’l-Vâzıh, Dâru’l-Ceyl, Beyrut, 1991.
- Hökelekli, Hayati, “İbadet”, T.D.V. İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, 1999.
- Hökelekli, Hayati, Din Psikolojisi, T.D.V. Yayınları, Ankara, 1993.
- İbn Hanbel, Ahmed Muhammed, Müsned, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1992.
- İbn Kesîr, İmâduddîn Ebu’l-Fidâ İsmail, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 1997.
- İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemâluddîn Muhammed İbn Mükrem, Lîsânu’l-Arab, Dâru’l-Fikr, Bey- rut, 1997.
- İz, Mahir, Din ve Cemiyet, Kitabevi, İstanbul, 1990.
- İzzetbegoviç, Ali, Doğu ve Batı Arasında İslâm, Çev. Salih Şaban, Nehir Yayınları, İstanbul, 1994.
- Karataş, Mustafa, İbadetlerde Ruh ve Şekil, Nûn Yayıncılık, İstanbul, 2008.
- Kâsimî, Muhammed Cemâluddîn, Tefsîru’l-Kâsimî, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, 1994.
- Kılıç, Recep, Âyet ve Hadislerin Işığında İnsan ve Ahlâk, T.D.V. Yayınları, Ankara, 1995.
- Kılıç, Sadık, Kur’an’da Günah Kavramı, Hibaş Yayınları, Konya, 1984.
- Kırca, Celal, Kur’an-ı Kerim’de Fen Bilimleri, Marifet Yayınları, İstanbul, 1989.
- Kirman, Mehmet Ali, Din Sosyolojisi Terimleri Sözlüğü, Rağbet Yayınları, İstanbul, 2004.
- Koç, Bozkurt, “Kişilik ve Din”, Tabula Rasa, sayı: 4, 2002.
- Kurtûbî, Ebû Abdullah Muhammed İbn Ahmed, el-Câmiu li Ahkâmi’l-Kur’ân, Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye, Beyrut, 1993.
- Kutub, Seyyid, Fî Zılâli’l-Kur’ân, Dâru’ş-Şurûk, Kahire, 1997.
- Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed İbn Muhammed İbn Mahmûd, Te’vilâtu Ehli’s-Sünne, Mü- essesetü’r-Risâle, Beyrut, 2004.
- Mehmedoğlu, Ali Ulvi, Kişilik ve Din, D.E.M. Yayınları, İstanbul, 2004.
- Merâğî, Ahmed Mustafâ, Tefsîru’l-Merâğî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1998.
- Mevdudî, Ebu’l-A’lâ, İslâm’a İlk Adım, Çev. Serdar Güzey, İnkılâb Yayınları, İstanbul, 1986.
- Mevdûdî, Ebu’l-A’lâ, Tefhîmu’l-Kur’ân, Çev. Muhammed Han Kayani ve diğerleri, İnsan Yayın- ları, İstanbul, 1989.
- Mevdudî, Ebu’l-Alâ, Hitabeler, Çev. Ali Genceli, Hilal Yayınları, İstanbul, 1980.
- Mîr, Muntasır, Kur’ânî Terimler ve Kavramlar Sözlüğü, Çev. Murat Çiftkaya, İnkılâb Yayınları, İstanbul, 1996,
- Muslihiddin, Muhammed, İslâm ve Sosyoloji, Çev. Sami Şener, Akabe Yayınları, İstanbul, 1987.
- Nahlavi, Abdurrahman, Çağdaş Sorunlara Karşı İslâmî Eğitim, Çev. İsmail Kodaz, Esra Yayınla- rı, Ankara, 1997.
- Nahlavi, Abdurrahman, Çağdaş Sorunlara Karşı İslami Eğitim, Esra Yayınları, Ankara, 1997.
- Necati, Muhammed Osman, Hadis ve Psikoloji, Çev. Mustafa Işık, Fecr Yayınevi, Ankara, 2000.
- Nedvî, Seyyid Ebu’l-Hasan Ali, Dört Rükûn 1: Namaz, Çev. Yusuf Karaca, Nehir Yayınları, İs- tanbul, 2004.
- Nurbaki, Halûk, Kur’an-ı Kerim’den Âyetler ve İlmî Gerçekler, T. D. V. Yayınları, Ankara, 1987.
- Nurbaki, Halûk, Sonsuz Nur, Damnla Yayınevi, İstanbul, 1991.
- Öztürk, Yaşar Nuri, Kur’an’ın Temel Kavramları, Yeni Boyut, İstanbul, 1999.
- Pak, Zekeriya, Kur’an’da Kulluk, Kayıhan Yayınları, İstanbul, 1999.
- Pazarlı, Osman, Din Psikolojisi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1982.
- Peker, Hüseyin, Din Psikolojisi, Aksiseda Matbaası, Samsun, 2000.
- Râzî, Fahreddîn, et-Tefsîru’l-Kebîr, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, 1997.
- Sa’dî, Abdurrahman İbn Nâsır, Teysîru’l-Kerîmi’r-Rahmân fî Tefsîri Kelâmi’l-Mennân, Mües- setü’r-Risâle, Beyrut, 1996.
- Said, Muhammed, Ruh Terbiyesi, Sûre Yayınları, İstanbul, 1993.
- Sayın-Ekerim, Esma, Namaz ve Karakter Gelişimi, İnsan Yayınları, İstanbul, 2006.
- Schimmel, Annemarie, Tanrı’nın Yeryüzündeki İşaretleri, Çev. Ekrem Demirli, Kabalcı Yayıne- vi, İstanbul, 2004.
- Sert, H. Emin, Kur’an’da İnsan Tipleri ve Davranışları, Bilge Yayınları, İstanbul, 2003.
- Sezen, Yümni, İslâm’ın Sosyolojik Yorumu, Birleşik Yayıncılık, İstanbul, 2000.
- Sıddıkî, Mazharuddîn, Semavi Dinlerde İtikat ve Amel, Çev. Muhammed Han Kayani, Fikir Yayınları, İstanbul, 1991.
- Soysaldı, H. Mehmet, “Kur’an Semantiği Açısından Salât Kavramı”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 1, 1996.
- Şankîtî, Muhammed İbn Muhammed İbn el-Muhtâr, Azvâu’l-Beyân fî Îzâhi’l-Kur’ân bi’l- Kur’ân, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1995.
- Şentürk, Habil, “İbadetin Mahiyeti ve Şahsiyet Gelişimindeki Fonksiyonu”, Dokuz Eylül Üniver- sitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 2, 1985.
- Şentürk, Habil, “Namaz İbadetinin Uyandırdığı Duygu ve Düşünceler Üzerine Pilot Bir Araştır- ma: SDÜ İlâhiyat Fakültesi Örneği”, S.D.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 13, 2004.
- Şentürk, Habil, Din Psikolojisi, Esra Yayınları, İstanbul, 1997.
- Şimşek, M. Sait, Kur’an’ın Ana Konuları, Beyan Yayınları, İstanbul, 1999.
- Tahran, Nevzat, İnanç Psikolojisi, Timaş Yayınları, İstanbul, 2009.
- Toptaş, Mahmut, Kur’an-ı Kerim Şifa Tefsiri, Cantaş Yayınları, İstanbul, 1993.
- Tuğral, Süleyman, Kur’an’da Değerler Sistemi, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2008.
- Turabi, Hasan, Namaz: Fert ve Toplum Hayatındaki Etkileri, Çev. Saim Eminoğlu, Risale Yayın- ları, İstanbul, 1987.
- Turgut, Ali, Kur’an-ı Kerim’e Göre Ahlâk Esasları, Şamil Yayınevi, İstanbul, 1980.
- Türkgülü, Mustafa, “İslâm Ahlâkı ve Kur’an’ın Ahlâk Öğretisi Üzerine Bir İnceleme”, Fırat Üni- vesitesi İlahiyat Fakültesi Degisi, sayı: 1, 1996.
- Uludağ, Süleyman, İslâm’da Emir ve Yasakların Hikmeti, T.D.V. Yayınları, Ankara, 2007.
- Vitray-Meyerovitch, Eva de, Duanın Ruhu, Çev. Cemal Aydın, Şule Yayınları, İstanbul, 1999.
- Wach, Joachim, Din Sosyolojisi, Çev. Ünver Günay, M,Ü.İ.F.V. Yayınları, İstanbul, 1995.
- Watt, W. Montgomery, İslam Nedir, Çev. Elif Rıza, Birleşik Yayıncılık, İstanbul, 1993.
- Yaşaroğlu, M. Kâmil, “Namaz”, T.D.V. İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, 2006.
- Yavuz, Yunus Vehbi, Karagöz, İsmail, “Allah’a Karşı Görevler”, İslâm’a Giriş, Editör: Hayati Hökelekli, D.İ.B. Yayınları, Ankara, 2006.
- Yıldırım, Enbiya, Din-Ahlâk Ekseninde Hz. Muhammed, Rağbet Yayınları, İstanbul, 2007.
- Yıldız, Abdullah, Namaz Bir Tevhid Eylemi, Pınar Yayınları, İstanbul, 1991.
- Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Cârullah Muhammed İbn Ömer, el-Keşşâf an Hakâikı Ğavâmizı’t- Tenzîl, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1995.
- Zuhaylî, Vehbe, et-Tefsîru’l-Münîr, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1991.
