Author :
Abstract
Kur’an’ı Kerimde insanın hem iyiliğe hem de kötülüğe meyyal bir varlık olarak yaratıldığı belirtilir. Böyle olmasına rağmen Allah (c.c) İnsanı bu iki zıt kabiliyet arasında şaşkın ve perişan bırakmamış ona akıl gibi temyiz edici bir meleke vermişir. Allah (c.c) Kitabında insanın önüne ilahî gerçekleri sererek onu devamlı surette aklını kullanmaya davet etmiştir. Aklını kullanmayanlar Allah (c.c) tarafından yerilirken akıl sahipleri yani bahşedilen akıl nimetini yerinde kullananlar da methedilmiştir. Kur’an’ı Kerim’de insanları akletmeye sevk eden âyetler olduğu gibi, akletme işini kalbin yaptığını belirten âyetler de mevcuttur. Çünkü Kalp, insanı gerçek bilgiye götüren bir menba’dır. İnsanın varlığını ancak tezahürleriyle anlayabildiği akıl ve düşünen kalp, olabilirliği kabul edilen fakat mişahhas olmayan kavramlardır. Bu çalışmada, kullanıldığı takdirde insana diğer varlıklardan ayrı ir özellik kazandıran, onu yaratıcı karşısında sorumlu yapan ve istikamet sunan; dolayısıyla da insanın ilerlemesine, kurtuluşuna vesile olan akıl semantik olarak incelenecek, insan zihninde çağrıştırdığı anlam ortaya konulacaktır. Ayrıca bu çalışmada muhtelif bilim dallarının akla yaklaşımı ortaya koyulacaktır.
Keywords
Abstract
It indicates in the Holy Qur'an, that a human is created with the liability of being both good and bad. However, Allah has not left manking confused and distraught between these two contrasting abilities. Allah has given them mind with intelligence and wisdom. In the Holy Qur'an, Allah has always encourage mankind to use their mind by providing them with divine truths so that it may helps them. While those who don’t use their minds in the right way are being reviled by Allah The Almighty, those who use their minds in the right way- who use their gifts accordingly- are being praised by the Almighty. As there are verses in the Holy Qur'an which encourages people to use their minds accordingly, there are also verses which indicates that the process of using the mind is controlled by the heart. Because heart is like an upstream which leads person to actual knowledge. righterious heart and a good mind are concepts that understood the existance of man only by his apparent menifestations. They are the concepts that exists but have no concret signs. Details will be provided in this study, about an attribute which if humans can use it in a right way will gain them qualifications that will set them apart from the other living things- qualifications that will makes them responsible to their god, qualifications that will shows a direction to them providing them with a character that will lead them to progress and salvation. Details will be prvided about the meaning of such characteristic and its important in the development of human mind. This work will also summerize the approach of various field of science to human mind.
Keywords
- Abdu’l-Baki, M. Fuad, Mu’cemu’l-Müfehres li Elfazi’l-Kur’an, İst. 1986
- Abdu’l-Baki, M. Fuad, Mu’cemu’l-Müfehres li Elfazi’l-Kur’an, İst. 1986
- Arkoun, Muhammed, Kur’an Okumaları, (çev. Ahmet Zeki Ünal), İst. 1995. Ateş Süleyman, Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri, İst. 1989
- Âsım Efendi, Kâmûs Tercemesi, İstanbul, 1964.
- Aydın, Hüseyin, Muhasîbi’nin Tasavvuf Felsefesi, Ankara, 1976 Bağdadi, Ebubekir, Usulu’d-Din, Kahire. Trs.
- Bayraklı, Bayraktar, Kur’an’da Değişim, Gelişim ve Kalite Kavramları, İst. 1999.
- Bekaroğlu, Mehmet, “Bir Anahtar Kavram, Akıl,” 1. İslam Düşüncesi Sempozyumu, İst. 1995. Bostânî, Butros, Muhîtu’l-Muhît, Lübnan 1987.
- Bolay, Süleyman Hayri, T.D.V. İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989Buhari, Abdullah b. İsmail b. İbrahim, Sahih, İst. 1992.
- Cevherî, İsmail b. Hammad, es-Sıhah Tâc’ul-Luğa ve Sıhahu’l-Arabiyye, Beyrut, 1979. Cürcânî, Seyyid Şerif, Kitâbu’t-Ta’rîfât, İstanbul, 1960.
- Cûzû, Muhammed Ali, Mefhumu’l-Akl ve’l-Kalb fi’l-Kur’an ve’s-Sünne, Beyrut,1983. Doğan Mehmet, Büyük Türkçe Sözlük, İst. 1996.
- Döndüren, Hamdi, Akıl Maddesi, T.D.V. İslam Ansiklopedisi. İst. 1989.
- Ebû’l-Bekâ Eyyûb b. Musa, el-Külliyât, nşr. Adnan Derviş, Muhammed el-Mısrî, 1992. Esen, Muammer, İman Kavramı Üzerine, AÜİFD, c.49, sayı 1, yıl 2008.
- El Isfehani, Rağıp; Müfredatu Elfazu’l-Kur’an, Dımeşk, 2009.
- Ezheri, ebu Mansur Muhammed b. Ahmed, Tehzibu’l-Luğa, Kahire, 1964.
- Ferahidi, ebu Abdurrahman el-Halil b. Ahmet Kitabu’l-Ayn, Beyrut, 1988, Fîruzâbâdî, Ebû’t-Tâhir, el-Okyanûsu’l-Basît fî Tercümeti’l-Kâmûsi’l-Muhît, Kahire, 1913. Gazâlî, Hamid b. Muhammed b. Muhammed. İhyâu Ûlûmi’d-Dîn, Kahire 1966.
- Hançerlioğlu, Orhan, Felsefe Sözlüğü, İst. 2002.
- Hüsni, Zeyne, el-Akl inde’l-Mu’tezile ve’t-Tasavvuru’l-Akl inde Kadı Abdu’l-Cebbar, Beyrut, 1978.
- Hz. Ali, Nehcu’l-Beleğa, Beyrut 1987.
- İbnü’l-Esir, ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed el-Cezeri, Camiu’l-Usul fi Ehadisi’r-Resul, Dımeşk, İbni Fürek, Mücerredü Makalati’ş-Şeyh Ebi’l-Hasan el-Eş’ari, Beyrut, 1986.
- İbn. Hanbel, Ahmed, Müsned, İst. 1992.
- İbn Hazm, Ebu Muhammed Ali b. Ahmed, Kitabu’l- Fasl, Tahran Trs. İbni Mace, Süleyman b. El Eşas, Sünen İst. 1992.
- İbn Manzûr, Ebû’l-Fadl Cemâlüddin Muhammed b. Mükerrem, Lisânü’l-‘Arab, Beyrut, 1990,İsfehânî, Râgıb Hüseyin b. Muhammed b. Râşid, el-Müfredât fi Garîbi’l-Kur’ân, nşr. Muham- med Seyyid Kilânî, Kahire, 1961.
- ----------------------------- ez-Zeria ila Mekarimi’ş-Şeria, Mektebetü’l-Külliyati’l-Ezheriye, Kahire, İbni Teymiyye, Şeyhu’l-İslam Ahmed, Mecme’u’l-Fetava, Kahire, 1999.
- İzutsu, Toshihiko, Kur’an’da Allah ve İnsan, (çev. Süleyman Ateş) İst. Trs. Kadı Abdulcebbar, El-Muğni, Kahire, 1965.
- Kardavi, Yusuf, el-Akl ve’l-İlm fi’l-Kur’an’ı’l-Kerîm, Kahire,1996. Kaşgarlı, Mahmut, Divan-ı Lügat-ı Türk, İst. 1968.
- Kelabazi, et-Taaruf, Dımeşk, 1978.
- M. M. Şerif, İslam Düşüncesi Tarihi, Editör Mustafa Armağan İst. 1990
- Maturidi, Ebu Mansur Muhammed b. Ahmed b. Mahmud, Kitabu’t-Tevhid, İst. 1989. Tercüme, Hüseyin Sûdi Erdoğan.
- Maverdi, ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habib, Edebü’d-Dünya ve’d-Din, İstanbul, 1969. Muhammed el-Emin eş-Şenkıtî, Advau’l-Beyan fi İdahi’l-Kur’an bi’l-Kur’an, Lübnan, 2006.
- Muhasibi, Hâris, Şerefu’l-Akl ve Mahiyetuhu, Kahire, 1974.
- ------------------- el-Vasaya, Beyrut, 1986.
- Müslim, Ebu’l-Hüseyin b. El Haccac, Sahih, İst. 1992.Nasr, Seyyid Hüseyin, İslam İdealler ve Gerçekler, (çev. Doç. Dr. Ahmet Özel) İst. 1996. Nesâi, Ebu Abdurrahman b. Şuayb, Sünen, Mısır, 1964.
- Nesefi, Abdullah b. Ahmet, b. Mahmut, Medariku’t-Tenzîl ve Hakâiku’t-Te’vîl, Mısır, 1978. ------------------------------------ ez-Zeria ila Mekarimi’ş-Şeria, Kahire, 1973, s.78.
- Razi, Fahruddin Muhammed b. Ömer, et-Tefsiru’l-Kebir, Tahran, 1992.
- Saliba Cemil, el- Mu’cem’ul-Felsefi, Beyrut 1982.
- Suyuti, Celaleddin, ed-Durru’l-Mensur fi’t-Tefsiri bi’l-Me’sur, Beyrut, 1986. Şemseddin Sami, Kamus-u Türki, İst. 1997.
- Taberî, İbn Cerir, el-Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’an, Kahire, 2010. Tehanevi, Muhammed Ali b. Ali, Keşşafu Istılahati’l-Funün, İst. 1988.
- Tirmizi, Muhammed b. İsa, Sünen, İst. 1992.
- Yakıt, İsmail, Doğru Bir Kur’an Tercümesinde Semantik Metodun Önemi, S.D.Ü. İlahiyat Fa- kültesi Dergisi, I. Sayı, 1998.
- Yavuz, Yusuf Şevki, T.D.V. İslam Ansiklopedisi, İst. 1990.
- Yazır, Elmalı’lı Muhammed Hamdi, Metalib ve mezahip, İst. Trs.------------------------------------------- Hak Dini Kur’an Dili İst. 1975.
- Zemahşeri, ebi’l-Kasım Carullah Mahmut b. Ömer, Keşşaf an Hakâiki’t-Tenzil ve Uyuni’l- Ekavil fi Vucûhi’t-Te’vil, Dımeşk, 1974.
