Author :
Abstract
Yerküre üzerinde konuşulan en eski dillerden biri olan Arap dili kelime yapısı ve gramerinde barındırdığı birçok nükte ile bilinmektedir. Bu nükteler Arap dilinin Kurʼân-ı Kerîm’in dili olmasının ardından daha da ilgi çekmeye başlamış ve bu durum dilcilerin araştırmalarının bu nükteler üzerinde yoğunlaşmasına sebep olmuştur. Bu anlamda kelimelerin okunmasında ve bunların cümle içerisinde üstlendiği görevin tespitinde önemli rol oynayan harekeler hakkında da bir takım inceliklerin ve nüktelerin var olduğunu dilciler yeri geldikçe ifade etmişlerdir. Harekelerin kullanımıyla alakalı bu incelikler başta harekenin telaffuzunu sağlayan mahreç olmak üzere birkaç unsurun bir araya gelmesinden neşet etmiştir. Öte yandan kelimenin cümle içerisinde üstlendiği görevin ağırlığı ve kelimenin yapısında meydana gelen değişiklikler de bu harekelerin tercih edilmesindeki detaylara ışık tutmaktadır. Elimizdeki bu çalışmada harekelerin yapılarıyla, bu yapıların harekenin kullanıldığı yere ne gibi tesirleri olduğu, diğer yandan kelimenin üstlendiği görevle bu yapısal özelliklerin nasıl bir etkileşim içinde bulundukları üzerinde durulmuştur. Ulaşılan sonuçlara kısaca işaret etmek gerekirse harekelerin Arap dilinde sadece kelimenin okunması ve iʽrâbının tespit edilmesini sağlamakla kalmayıp bunların yanında kelimenin telaffuzunda yumuşaklık ve hafifliği sağlama, kelimelerin görevlerinin ayrılması, kelimelerin üstlendikleri görevlere itibarla zorluk ve kolaylık dengesinin sağlanması, düşen harfe işaret etme ve güçsüz duruma düşen kelimenin manasını güçlendirme gibi daha birçok farklı amaç için kullanıldığı görülmüştür.
Keywords
Abstract
The Arabic language, which is one of the oldest languages spoken on the earth, is known as having too many refinements include in its vocabulary and grammar. After the Arabic language had become the language of the Quran, these refinements attracted more interest and this case made the works of linguistics focus on these refinements. In this sense, the linguistics stated that there was some refinements about short vowels (marks) that had a big role on pronunciation of the words and determination of the function of them within the sentence. These refinements concerning the using of vowels have arisen from that some elements like sound outlet have come together. Whereas, the weight of mission which the mark performs within the sentence and changes that occur in the structure of word put light on the details about why these marks were chosen. This paper deals with the structure of vowels (marks), what kind of effects these vowels have in places where they used in, what kind of a relation exist between the function of word and these structural features. To put it briefly, the vowels (marks) in Arabic language not only provide pronunciation of words and determination of their “irab”s, but also they are used to provide softness and easiness in pronunciation of the words, to distinguish the functions of the words, to stabilize the balance of difficulty and easiness with respect the functions of words, to point out the omitted letter, and to strenghten the word that failed its power etc.
Keywords
- HASAN Abbas, en-Nahvu'l-vâfî, 3. baskı, I-IV, Dâru'l-Meʼârif, Mısır, 1974.
- el-ʽÂNÎ, Süleyman, et-Teşkîlü’s-Savtî, Arapça’ya çev. ve nşr: Yâsir el-Mellâh, Muhammed Mahmûd Ğâlî, en-Nâdi’l-Edebî es-sekâfî, Cidde, 1403/1983.
- BİRGİVÎ, Mehmed, İzhâru’l-Esrâr, haz: Nevzat Yanık, Sâdi Çöğenli, Erzurum, 1998.
- el-CEVCERÎ, Muhammed b. Abdulmunʻim, Şerhu Şüzûru’z-zeheb, nşr: Nevvâf b. Cezâ el-Hârisî, I-II, Medine, 1424/2004.
- CİVELEK, Yakup, Arap Dilinde İʻrâb Olgusu, Araştırma Yayınları, Ankara, 2003.
- el-CÜRCÂNÎ, es-Seyyid eş-Şerif, et-Taʻrîfât, nşr: Muhammed Abdurrahmân el-Merʻaslî, Dâru’n- Nefâis, Beyrut, 1424/2003.
- ÇETİN, Nihad M., “Arap”, DİA, İstanbul, 1991, ss. 272-324.
- ed-DÂNÎ, Ebu Amr Osman b. Sâîd, el-Muhkem fî nakdi’l-mesâhif, nşr: İzzet Hasan, I-III, 2. baskı, Dâru’l-Fikri’l-muâsır, Beyrut, 1997.
- DAYF, Şevkî, el-Medârisü’n-Nahviyye, 9. baskı, Dâru’l-Maârif, Kâhire, 2005.
- el-ENBÂRÎ, Ebu Bekr Muhammed b. el-Kâsım b. Beşşâr, Îdâhu’l-vakf ve’l-ibtidâ, nşr: Muh- yiddîn Abdurrahmân Ramazân, I-II, Dimaşk, 1390/1971.
- el-ENBÂRÎ, Kemalüddin Ebuˈl-Berakât, Esrâru’n-nahv, nşr: Berekât Yûsuf, Dâru’l-Erkam, Bey- rut, 1420/1999.
- el-ĞALÂYÎNÎ, Mustafa, Câmiʻu’d-dürûsi’l-ʻArabiyye, I-III, Dâru’l-Kütübi’l-ʻilmiyye, Beyrut, 1426 /2005.
- el-HALİL B. AHMED, Ebû Abdirrahmân, el-Cümel fi’n-nahv, nşr: Fahrüddin Kabâve, Müessese- tü’r-Risâle, Beyrut, 1405/1985.
- İBN CİNNÎ, Sırru sınâati’l-îrâb, nşr: Hasan Hindâvi, 2. baskı, I-II, Dârü'l-Kalem, Dımaşk, 1993/1413.
- İBN CİNNÎ, Ebu’l-Feth Osman, el-Hasâis, nşr: Muhammed Ali en-Neccâr, I-III, Dâru’l-Kütübi’l- Mısriyye, Kâhire, 1957.
- İBN FÂRİS, Ebu’l-Hasen Ahmed, es-Sâhibî fî fıkhi’l-luğa, nşr: Ahmed Hasan Besec, Dâru’l- Kütübi’l-ʻilmiyye, Beyrut, 1418/1997.
- ENÎS, İbrâhim, Min esrâri’l-luğa, 6. baskı, Mektebetü Anglo, Kâhire, 1978.
- KARAÇAM, İsmâil, Kur’ân-ı Kerîm’in Fazîletleri ve Okuma Kaideleri, 19. baskı, İFAV, İstan- bul, 2011.
- KURT, M. Ali, Kur’ân-ı Kerîm’i Okuma Kaideleri Tecvid, Lazer Ofset, Ankara, 2006.
- el-MÜBERRED, Ebu’l-ʽAbbâs Muhammed b. Yezîd, el-Muktedab, nşr: Muhammed Abdulhâlık Udayma, I-IV , Kâhire, 1410/1994.
- ROUSSEAU, Jean-Jacques, Dillerin Kökeni Üstüne Deneme, çev: Ömer Albayrak, 4. baskı, Tür- kiye İş Bankası Kültür Yay, İstanbul, 2013.
- SÎBEVEYH, Ebu Bişr Amr b. Osman, el-Kitâb, nşr: Abdusselâm Muhammed Hârûn, I-V, 3. baskı, Mektebetü’l-Hâncî, Kâhire, 1408/1988.
- es-SÎRÂFÎ, Şerhu Kitâbı Sîbeveyh, nşr: Ahmed Hasan, Ali Seyyid Alî, I-V, Dâru’l-Kütübi’l- ilmiyye, Beyrut, 2008.
- SUBHÎ, Sâlih, Dirâsât fî fıkhi’l-luğa, Dâru’l-ʻilm liʼl-melâyîn, Beyrut, 2009.
- -----------,Hemʻu’l-hevâmîʻ, nşr: Abdusselâm Muhammed Hârûn, Abdulʻâl Sâlim, I/VII, Müesse- setü’r-Risâle, Beyrut, 1413/1992.
- el-ʽUKBERÎ, Ebu’l-Bekâ, el-Lubâb fîʻ ileli’l-binâ ve’l-iʻrâb, nşr: Gâzî Muhtâr, Dârü'l-Fikri'l- muâsır, Beyrut, 1416/1995.
- el-VERRÂK, Ebu’l-Hasen Muhammed b. Abdullah, ʻİlelü’n-nahv, nşr: Mahmud Câsim Mu- hammed ed-Dervîş, Mektebetü’r-Rüşd, Riyâd, 1420/1999.
- ez-ZECCÂCÎ, Ebu’l-Kâsım, el-Îzâh fî ileli’n-Nahv, nşr: Mâzin el-Mubârek, 3. baskı, Dâru’n- Nefâis, Beyrut, 1399/1979.
