Author :
Abstract
1815-1830 yılları arasında gerçekleşen Rum isyanlarından sonra Rumlar bağımsızlıklarını kazanmışlardır. Rum milleti Osmanlı Devleti sınırları içinde yaşayan sadık bir tebea iken, bir takım tahriklerin etkisiyle devletin başına bir de 'Yunan gailesi' açmışlardır. Rumların bağımsızlıklarını kazanmasında, dahilî ve haricî pek çok faktörün bir araya geldiğini söylemek mümkündür. Ancak Rum ihtilali konusunda yapılan çalışmalarda genelde haricî faktörler üzerinde durulmuş, dahilî faktörler ayrı bir başlık halinde pek ele alınmamıştır. Nitekim incelemeye tabî tuttuğumuz Ahmed Cevdet Paşa'nın Tarih'inde de Rum İhtilali'nin dahilî sebepleri şeklinde ayrı bir başlık bulunmamaktadır. Oysa haricî faktörlerin etkisi ancak dahilde yaşanan bir takım siyasî karışıklıklara paralel olarak artmakta ya da azalmaktadır. Dolayısıyla çalışmamızda da Ahmed Cevdet Paşa'nın Tarih'i esas alınarak, diğer tarihi kaynakların ve arşiv belgelerinin satır aralarında kalan dahilî faktörlere işaret edilecektir. Rum ihtilal hareketlerinin başlamasında rol oynayan dahili faktörlerin başında bürokrat kademesi gelmektedir. Bazı Osmanlı bürokratlarının basiretsiz davranması veya kabiliyetsiz oluşu, Rumların hareketlenmelerinin tespit edilerek, erken tedbir alınmasını geciktirmiştir. Mısır'da Mehmet Ali Paşa, Yanya'da Tepedenlenli Ali Paşa, İstanbul'da Halet Efendi gibi bürokratlar bu çerçevede ilk söylenebilecek bürokratlardır. Bürokratların basiretsiz davranışları aynı zamanda Osmanlı Devleti'nin merkezî idaresinin de zayıflamasına sebep olmuş, bundan dolayı Osmanlı Devleti İran, Şam gibi merkezden uzak yerlerde de sorunlar yaşamıştır. Hem bürokratların bu hareketleri hem de buna bağlı olarak diğer eyaletlerdeki karışıklıklar, devletin Rumların fesat hareketleri ile yeteri kadar ilgilenememesi sonucunu ortaya çıkarmıştır.
Keywords
Abstract
After the Greek rebellions, between the years 1815-1830, Greeks gained their independence. The Greek nation have caused a 'Greek problem' due to a few of provocations, while living in the Ottoman Empire as loyal nation. Greeks gain their independence can be said of many factors coming together, internal and external. However, external factors, often standing on studies conducted on the Greek revolution, there has not been subject of a separate study's internal factors. The fact that in the History of Ahmed Cevdet Pasha not opened a separate heading shaped the interiror reasons of Greek rebellion. The effect of external factors are increases or decreases in parallel some interiror political confusions. In this study will be presented the internal factors, remaining between the lines of the History of Ahmed Cevdet Pasha, other historical sources and the archive documents. At the beginning of the the internal factors that play a role in the initiation of movements Greek revolution is Ottoman bureaucrats. Some Ottoman bureaucrats behave short-sighted and their talentless delayed detection of Greek movements. In this context the first bureaucrats can be said in Yanya Tepedelenli Ali Pacha, in Egypt Mehmet Ali Pacha and in Istanbul Halet Efendi. At the same time, the behavior of bureaucrats short-sighted have resulted the weakening of the Ottoman Empire in the central administration and then the Ottoman Empire has faced problems in areas far from the center, as Iran and Damascus. The behaviors of bureaucrats as well as the confusion in other states, has revealed that the take care of enough with the movements of the Greek mischief.
Keywords
- Hatt-ı Hümâyûn, 1157/ 45918 ; 1260/ 48744; 1262/ 48881; 1312/ 51077 ; 1312/ 51083; 1313/ 51148; 1313/ 51177 ; 1314/ 51213; 1532/ 26; 1544/ 33; 1555/ 41; 345/ 19690; 374/ 20429; 384/ 20625; 387/ 20678; 388/ 20698; 470/ 23033; 496/ 24348; 501/ 24582; 57/ 2605; 678/ 33051; 737/ 34947; 748/ 35337; 769/ 36172; 960/ 41184.
- Adem Kara, ‘XIX. Yüzyılda Osmanlı Anadolusunda Ermeni Toplum Yaşantısı: Çorum ve Antak- ya Karşılaştırmalı Örnekleri’, The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science (JASS), Cilt: 5, Sayı: 6, 2012.
- Adnan Sofuoğlu, Fener Rum Patrikhanesi ve Siyasi Faaliyetleri, İstanbul 1996.
- Ali Akyıldız, Osmanlı Bürokrasisi ve Modernleşme, İstanbul 2004.
- Ali Arslan, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Rum Basını, İstanbul 2005.
- Bekir Biçer, ‘Ortaçağ’da Kürtler ve Türkler’, The Journal of Academic Social Science Studies Internati- onal Journal of Social Science (JASS), Cilt: 6, Sayı: 6, 2013.
- Bilal Eryılmaz, Osmanlı Devleti’nde Gayr-ı Müslim Tebeanın Yönetimi, İstanbul 1990.
- ____________, Osmanlı Devleti’nde Millet Sistemi, İstanbul 1992.
- Cemal Kutay, Türkiye İstiklal ve Hürriyet Mücadeleleri Tarihi, İstanbul 1958.
- Edmondo De Amicis, İstanbul (1874), Çev: Beynun Akyavaş, Ankara 2006.
- Elçin Macar, İstanbul Rum Patrikhanesi, İstanbul 2003.
- Enver Ziya Karal, Osmanlı Tarihi, Ankara 1988.
- Eremya Çelebi Kömürciyan, İstanbul Tarihi, Trc: Hrand D. Andreasyan, İstanbul 1988.
- Halil İnalcık, ‘Mirasın Anlamı: Osmanlı Örneği’, İmparatorluk Mirası Balkanlar’da ve Ortadoğu’da Osmanlı Damgası, Derleyen: L. Carl Brown, Çev: Gül Çağalı Güven, İstanbul 1996.
- Hasan Taner Kerimoğlu, İttihat- Terakki ve Rumlar, İstanbul 2009.
- Mehmed Esad Efendi, Sahhaflar Şeyhî-zâde Seyyid, Vak'a-nüvîs Es'ad Efendi Tarihi, Hzr: Ziya Yılmazer, İstanbul 2000.
- Mehmet Aydoğan, İç İsyanlar ve Şeyh Said İsyanı, İstanbul 2007.
- Mehmet Bilgin, Karadeniz’de Postmodern Pontusçuluk, İstanbul 2008.
- Münevver Ayaşlı, 19. Asır, Teşrînisâni ve Ötesi, İstanbul 1971.
- Nedim İpek, İmparatorluktan Ulus Devlete: Göçler, Trabzon 2006.
- Nihad Sami Banarlı, Devlet ve Devlet Terbiyesi, İstanbul 2007.
- Nuri Köstüklü, 1820-1836 Yıllarında Hamid Sancağı ve Türkiye, Konya 1993.
- Orhan Sakin, Ermeni İsyanı Günlüğü: 1915, İstanbul 2007.
- Önder Duman, Emperyal Bir Araç Olarak Rum Pontus Sorunu (1908-1918), Ankara 2010.
- Reşat Kaynar, Mustafa Reşit Paşa ve Tanzîmat, Ankara 1985.
- Seyfi Yıldırım- Adnan Sofuoğlu, Siyasi Faaliyetleriyle Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İstanbul Rum Orto- doks Patrikhanesi, Ankara 2010.
- Suraiya Faroqhi, Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam, İstanbul 2005.
- Süleyman Kocabaş, Tarihte ve Günümüzde Türk- Yunan Mücadelesi, İstanbul 1984.
- Şâni-zâde, Mehmed Atâullah Efendi, Şâni-zâde Târihi, Hzr: Ziya Yılmazer, İstanbul 2008.
- Şinasi Altundağ, Kavalalı Mehmed Ali Paşa İsyanı, Mısır Meselesi (1831-1841), Ankara 1988.
- Veysel Usta, Başlangıçtan Günümüze Pontus Sorunu, İstanbul 2007.
- Yılmaz Öztuna, İkinci Mahmud, Ankara 1989.
- Zeynep Sözen, Fenerli Beyler, İstanbul 2000.
