Author :
Abstract
Bu makalede Ebu'l-Hasan el-Harakanî'nin Hz. Peygamber'in Sünnet'ini nasıl anladığı ve yorumladığı sözlerinden örneklerle ortaya konulmaya çalışılmıştır. O, hayatı boyunca Kur'an ve Sünnet'i kendisine rehber edinmiş bir İslam mütefekkiridir. Onun sözleri incelendiğinde ayet ve hadisleri özümsediği ve konuşmalarında bunları referans aldığı anlaşılmaktadır. el-Harakanî, Kur'an ve Sünnet'in emirlerine sımsıkı sarılması, Sahabe'yi kendine örnek alması, derin bir tefekkür faaliyeti ve ciddi bir nefis mücadelesinin sonunda üstün manevî derecelere ulaşmayı başarmıştır. O, daima dünyanın geçici güzelliklerini elinin tersiyle itmiş, hiçbir zaman makam, mevki ve maddiyat beklentisi içinde olmamıştır. Eriştiği makamları anlayamayacak seviyede olanların kendisi hakkındaki değerlendirmelerini ciddiye almamış, onların övmeleri ya da yermelerinin kendisi için bir anlam ifade etmediğini söylemiştir. Böyle bir sözü insanların alkışını ve takdirini değil, ancak Yüce Allah'ın rızasını gözeten birisinin söyleyebileceği açıktır. el-Harakanî'nin Sünnet anlayışına göre sadece belli ibadetleri yapmak yeterli ve doğru değildir. Ona göre, şekil ve özü, lafız ve manayı birleştirmeyen ve tam anlamıyla Allah'a teslim olmayan bir sûfî insan-ı kamil olamaz. İnsan-ı kamil, günlük ibadetlerine ilave olarak birey ve toplum odaklı çalışmalar yapar; insanlığın küresel sorunlarına çareler üretir; tüm insanların İslam'ı tanımaları için çalışır; onlara sevgi, merhamet ve şefkatle davranır. Sürekli ahlakını güzelleştirmek için uğraşır ve tüm dünyaya örnek olacak davranışlar sergiler.
Keywords
Abstract
The understanding of the Sunnah of Abu'l-Hasan el-Kharakani was studied and how he understood and carried out the Sunnah of the Prophet was tried to exemplify with his words in this article. He was an Islamic thinker who was guided by Qur'an and Sunnah throughout his life. When his words and speeches were analyzed, it was understood that he has digested verses and hadiths and has took them as a reference in his speeches. el-Kharakani managed to reach high spiritual degrees through by taking tightly orders of Qur'an and Sunnah, taking Companions as a model for him, at the end of the an exquisite deep contemplation and serious struggle with satan and nefs. He always didn't give importance temporary beauty of this world and he didn't hope the material, position and rank. He has not taken seriously that those who can not estimate that the level where he was and has said that no sense for him their assessments, criticisms or praises. Only one can say like word that he is not expect the applause and admiration of the people but the consent of Allah. According to the understanding of Sunnah of el-Kharakani it is not right to do certain acts of worship. According to him, if a man does not unify the essence of shape and the spirit and meaning of the word and surrender to God, he will not be perfect man. Perfect man (insan-ı kamil) makes the studies focused on individual and society in addition to daily worship. He produces the remedies for the global problems of mankind, tries to introduce Islam to all the people, treats to them with love, mercy and compassion. He continuously efforts to beautify his morality and exhibits behaviors which to be an example for the whole world.
Keywords
- ABDULBÂKÎ, Muhammed Fuad, el-Mu’cemü’l-Müfehres li Elfâzi’l-Kur’ani’l-Kerim, Çağrı Yay., İstanbul, 1986.
- ----------, Evliya Tezkireleri, Çev.: Süleyman Uludağ, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2007.
- AZAMAT, Nihat, “Kâdiriyye”, DİA, İstanbul, 2001, XXIV, 131-135.
- BAKTIR, Mustafa, “Suffe”, DİA, İstanbul, 2009, XXXVII, 469-470.
- BEDİR, Murteza, “Sünnet”, DİA, İstanbul, 2010, XXXVIII, 151.
- BİLGİN, Mustafa, “Ebû Bekir et-Tamestânî”, DİA, İstanbul, 1994, X, 113-114.
- BUHÂRÎ, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, (ö. 256/870), Sahîhu’l-Buhârî, (I-VIII), Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
- ÇAKAN, İsmail Lütfi, “İslâmî Yapılanmada Model ve Metodoloji Olarak Sünnet”, Sünnetin Dindeki Yeri, Tartışmalı İlmî Toplantılar Dizisi, Ensar Neşriyât, İstanbul, 1998, (s. 239253).
- ÇELEBİ, İlyas, “Sünnet”, DİA, İstanbul, 2010, XXXVIII, 154.
- ÇİFTÇİ, Hasan, Şeyh Ebü’l-Hasan-i Harakânî, (Hayatı, Çevresi, Eserleri ve Tasavvufî Görüşle- ri) Nûru’l-‘Ulûm ve Münâcât’ı (Çeviri-Açıklama-Metin), Şehit Ebü’l-Hasan Harakânî Derneği Yay., Ankara, 2004.
- DÂRİMÎ, Abdullah b. Abdirrahman es-Semerkandî, (ö. 255/868), Sünenü’d-Dârimî, (I-II), Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
- DE BRUIJN, J.T.P., “Kharakani, Abu’l-Hasan ‘Ali b. Ahmad (d. 1033)”, Biographical Encyclopae- dia of Sufis (Central Asia and Middle East), (Prepared by N. Hanif), Sarup and Sons, New Delhi, 2002.
- DURMUŞ, Mitat, “Bir Bilge Durağı, Edep Abidesi: Ebu’l-Hasan Harakânî’nin Edebî Şahsiyeti”, Ebu’l-Hasan Harakânî, Harakanî Vakfı Yay., Kayhan Matbaacılık, Ankara, 2012.
- EBU’L-HASAN HARAKÂNÎ, (ö. 425/1033), Nûru’l-Ulûm ve Münâcât’ı, (Çeviri-Açıklama- Metin), Haz.: Hasan Çiftçi, Şehit Ebü’l-Hasan Harakânî Derneği Yay., Ankara, 2004.
- ---------, Nûru’l-Ulûm, Haz.: Şenol Kantarcı, Ankara, 1997.
- EBÛ DÂVUD, Süleyman b. Eş’as, (ö. 275/888), Sünenu Ebî Dâvud, (I-V), Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
- ERDOĞAN, Fahrettin, Türk Ellerinde Hatıralarım, Kültür Bakanlığı, Ankara, 1998.
- ERDOĞAN, Mehmet, Vahiy-Akıl Dengesi Açısından Sünnet, İFAV Yay., İstanbul, 2001.
- ERTÜRK, Mustafa, “Haber-i Vâhid”, DİA, İstanbul, 1996, XIV, 349-352.
- ERUL, Bünyamin, Sahabenin Sünnet Anlayışı, TDV Yay., Ankara, 1999.
- ----------, “Yorum-Rivâyet İlişkisi: Yorumun Rivâyete Katkısı ve Rivâyetin Yoruma Etkisi”, Gü- nümüzde Sünnetin Anlaşılması (Sempozyum Tebliğ ve Müzakereleri, 29-30 Mayıs 2004), KURAV Yay., Bursa, 2005, (s. 97-114).
- FAYDA, Mustafa, “Muhammed”, DİA, İstanbul, 2005, XXX, 422.
- GÖRMEZ, Mehmet, Sünnet ve Hadisin Anlaşılması ve Yorumlanmasında Metodoloji Sorunu, TDV Yay., Ankara, 2000.
- GÜNGÖR, Mevlüt, “Kur’an’ın Hz. Peygamber’in Sünnetine Verdiği Değer”, Sünnetin Dindeki Yeri, Tartışmalı İlmî Toplantılar Dizisi, Ensar Neşriyât, İstanbul, 1998, (s. 51-75).
- HAMEVÎ, Yâkût b. Abdillah, (ö. 626/1229), Mu’cemu’l-Buldân, (I-II), Beyrut, 1977.
- HÜCVÎRÎ, Ali b. Osman Cüllâbî (ö. 465/1072), Keşfu'l-Mahcûb, Hakikat Bilgisi, Haz.: Süleyman Uludağ, Dergâh Yay., İstanbul, 1982.
- İBN HANBEL, Ahmed b. Muhammed, (ö. 241/855), Müsned, (I-VI), Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
- İBN MÂCE, Muhammed b. Yezid el-Kazvînî, (ö. 275/888), Sünenu İbn Mâce, (I-II), Thk.: Mu- hammed Fuad Abdulbâkî, Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
- İBN MANZÛR, Cemaluddin Muhammed b. Mükerrem, (ö. 711/1311), Lisânu’l-Arab, (I-XV), Beyrut, 1990.
- İZMİRLİ, İsmail Hakkı, (ö. 1365/1946), Yeni İlm-i Kelâm, Umran Yay., Ankara, 1981.
- KAFESOĞLU, İbrahim, Selçuklu Tarihi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1972.
- ---------, “Alparslan”, DİA, İstanbul, 1989, II, 526-530.
- KELÂBÂZÎ, Ebû Bekir Muhammed b. İshâk, (ö. 380/990), et-Taarruf li Mezhebi Ehli’t-Tasavvuf (Doğuş Devrinde Tasavvuf), Haz.: Süleyman Uludağ, Dergah Yay., İstanbul, 1979.
- KIRBAŞOĞLU, M. Hayri, Alternatif Hadis Metodolojisi, Kitâbiyât, Ankara, 2002.
- ---------, İslâm Düşüncesinde Hadis Metodolojisi, Ankara Okulu Yay., Ankara, 1999.
- ---------, İslâm Düşüncesinde Sünnet, Eleştirel Bir Yaklaşım, Ankara Okulu Yay., Ankara, 1999.
- KOÇKUZU, Ali Osman, Rivâyet İlimlerinde Haber-i Vahitlerin İtikât ve Teşrî Yönlerinden Değeri, DİB Yay., Ankara, 1988.
- KOÇYİĞİT, Hikmet, “Ebu’l-Hasan Harakânî Hazretlerinin Bazı Ayet Yorumlarının Tefsir Açısın- dan Değerlendirilmesi”, I. Uluslararası Harakânî Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Kalkan Matbaacılık, Kars, 2012, (s. 331-349).
- KÖYMEN, Mehmet Altay, Selçuklu Devri Türk Tarihi, TTK Yay., Ankara, 1998.
- KÜÇÜK, Raşit, “Kur’an-Sünnet İlişkisi ve Birlikteliği”, Sünnetin Dindeki Yeri, Tartışmalı İlmî Toplantılar Dizisi, Ensar Neşriyât, İstanbul, 1998, (s. 121-162).
- KUŞEYRÎ, Ebû Kâsım Abdülkerim b. Havâzin, (ö. 465/1073), er-Risâle (Tasavvuf İlmine Dair Kuşeyrî Risâlesi), Haz.: Süleyman Uludağ, Dergah Yay., İstanbul, 1991.
- MÂLİK b. Enes, (ö. 179/795), Muvattâ, (I-II), Thk.: M. Fuad Abdulbâkî, Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
- MÂTURÎDÎ, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed, (ö. 333/944), Kitâbu’t-Tevhîd, Nşr.: Bekir Topaloğlu-Muhammed Aruçi, Ankara, 2003.
- MÜSLİM, Ebu’l-Hüseyin el-Kuşeyrî, (ö. 261/875), Sahîhu Müslim, (I-III), Thk.: Muhammed Fuad Abdulbâkî, Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
- ÖNGÖREN, Reşat, “Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî”, DİA, Ankara, 2004, XXIX, 445.
- RÂGIB, el-Isfahânî, el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’an, Kahraman Yay., İstanbul, 1986.
- SERAHSÎ, Şemsü’l-Eimme Ebû Bekr Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl, (ö. 490/1097), Usûlü’s- Serahsî, (I-II), Nşr.: Ebü’l-Vefâ el-Efgânî, Dâru’l-Marife, Beyrut, 1973.
- SEYHAN, Ahmet Emin, “Ebu'l-Hasan el-Harakânî'nin İlim Anlayışı”, JASSS, International Jo- urnal of Social Science, Fransa, May 2013, Volume 6 Issue 5, (p. 1049-1083).
- ---------, “Ebu'l-Hasan el-Harakânî'de Kur'an Kültürünün Yansımaları”, Turkish Studies, Interna- tional Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Ankara Turkey, Volume 8/6 Spring 2013, (p. 641-664).
- ---------, “Ebu'l-Hasan el-Harakânî'nin Sünnete Bağlılığı ve Hadis Anlayışı”, JASSS, International Journal of Social Science, Fransa, October 2013, Volume 6 Issue 8, (p. 551-588).
- ---------, “Ebu'l-Hasan el-Harakânî'nin Tefekkür Anlayışı”, Turkish Studies, International Perio- dical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Ankara, Turkey, Volume 8/8 Summer 2013, (p. 2053-2071).
- ŞEKER, Mehmet, Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslâmlaşması, DİB Yay., Ankara, 1987.
- TANRIKORUR, Barihüda, “Mevleviyye”, DİA, Ankara, 2004, XXIX, 468-474.
- TİRMİZÎ, Muhammed b. İsâ, (ö. 279/892), el-Câmiu’s-Sahîh, (I-IV), Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
- TURAN, Osman, Selçuklular Tarihi ve Türk-İslâm Medeniyeti, Ötüken Yay., İstanbul, 2010.
- ---------, Selçuklular Zamanında Türkiye, Ötüken Yay., İstanbul, 2010.
- ULUDAĞ, Süleyman, “Halvetiyye”, DİA, İstanbul, 1997, XV, 393-394.
- ---------, “Harakânî”, DİA, İstanbul, 1997, XVI, 93.
- ---------, “Hücvîrî”, DİA, İstanbul, 1998, XVIII, 459.
- ---------, “Kuşeyrî, Abdülkerîm b. Hevâzin”, DİA, Ankara, 2002, XXVI, 474.
- ---------, “Müşâhede”, DİA, İstanbul, 2006, XXXII, 153.
- UZGUR, Yavuz Selim, Anadolu’nun Kalbi Harakânî, Sûfî Kitap, İstanbul, 2012.
- ÜNAL, İsmail Hakkı, İmam Ebû Hanife’nin Hadis Anlayışı ve Hanefî Mezhebinin Hadis Me- todu, DİB Yay., Ankara, 1994.
- YAZICI, Tahsin-Uludağ, Süleyman, “Herevî Hâce Abdullah”, DİA, İstanbul, 1998, XVII, 222-226.
- YAZICI, Tahsin, “Ebû Ali el-Farmedî”, DİA, İstanbul, 1994, X, 90.
