Author:
Abstract
Dinin temel kaynağı olan Kurʾân’da üzerinde durulan konulardan biri, anne ve babaya karşı sergilenmesi gereken tavırlardır. Bu çerçevede insana, anne ve babasına iyi davranması, tatlı ve güzel söz söylemesi ve yaşlandıklarında azarlamadan onlarla ilgilenmesi emredilmektedir. Konunun önemine binaen bu emirler, bazen Allah’a şirk koşmamak gerektiği hususunun ardından, bazen de “emrettik, vasiyet ettik” gibi vücûb ifade eden lafızlarla zikredilmektedir. Hadis kaynaklarındaki çok sayıda rivayette bu hususların, Kurʾân’ı teyit edici ve açıklayıcı şekilde mevzubahis edildiği anlaşılmaktadır. Bu çalışma, bu rivayetlerden Abdullâh b. Abbâs, Enes b. Mâlik ve Câhime b. el-Abbâs’tan nakledilmiş üç rivayeti sened ve metin açısından ele almayı amaçlamaktadır. Üç rivayetin ortak noktası, zahiri itibariyle “cennetin annelerin ayakları altında” olduğunu haber vermiş olmalarıdır. Öncelikle tespit edilen bu rivayetler, sened tahliline tabi tutulmaktadır. Böylece onların Rasûlullah'a (s.a.v.) aidiyetleri ve sıhhat durumları ortaya konulmaktadır. Ardından ilgili ayet ve rivayetler ışığında rivayetlerin metin tahlili yapılmaktadır. Böylelikle bu rivayetlerin hangi bağlamda söylendiği, “cennetin annelerin ayakları altında” olmasının ne anlama geldiği ve cennetin neden yalnızca annelerle ilişkilendirildiği gibi hususlara cevap aranmaktadır.
Keywords
Abstract
One of the issues emphasized in the Qurʾān, which is the main source of religion, is the attitudes that should be exhibited towards parents. In this context, man is ordered to treat his parents well, to speak sweet and kind words, and to take care of them without scolding when they get old. Due to the importance of the subject, these orders are sometimes mentioned after the issue of not associating partners with Allah, and sometimes with words expressing obligatory (wujūb) such as “We have enjoined on”. It is understood that in many narrations in Ḥadīth sources, these issues are mentioned in a way that confirms and explains the Qurʾān. This study aims to deal with three narrations from ʿAbdullāh b. ʿAbbās, Anas b. Mālik and Jāhimah b. al-ʿAbbās in terms of sanad and text. The common point of the three narrations is that they reported that “paradise lies at the feet of the mother”. First of all, these narrations, which are determined, are subjected to the sanad analysis. Thus, their belonging to the Messenger of Allah (pbuh) and their authenticity status are revealed. Then, the text analysis of the narrations is made in the light of the relevant verses and narrations. In this way, answers are sought to issues such as the context in which these narrations are said, what it means to be “paradise lies at the feet of the mother”, and why paradise is associated only with mothers.