Author :
Abstract
“Hac ibadetindeki bazı uygulamaların vadî hükümlerden “sebeple” olan ilişkisi konulu makalemizin gayesi; konu hakkında sebep-hüküm arasındaki bağlantıyı, bu ibadetin son bulduğu vakti, mezheplere göre değerlendirip fıkıh usulündeki gerekçeleriyle birlikte temellendirerek ifade etmektir. Bu konu hakkında gerek klasik kaynaklarda ve gerekse günümüz kaynaklarında birçok çalışma bulmamız mümkündür. Fakat konunun zamanla ilişkili olan tarafının müstakil bir başlık altında değerlendirmeye tabi tutulmasına rastlanmamıştır. Araştırmamızda mümkün olduğunca fıkhî mezheplerin görüşleri mukayeseli olarak ortaya konulmaya gayret edilmiştir.
Aslı itibariyle teklifi gerektiren bütün hükümler; ayın, dünyanın ve özellikle de güneşin hareketlerine göre hayat bulmakta ve önem kazanmaktadır. Bu durum da zaman kavramının ibadetler için vazgeçilmez olduğunun önemli bir göstergesidir. Fıkıh usulünde zaman sadece namaz, oruç ve hac ibadetleri için “sebep” olarak kalmamakta, bu ibadetlerin dışındaki diğer ibadetler için de önem ifade etmektedir. Meshin geçerliliğinde, kurban kesmede, zekât vermede ve diğer ibadetlerde başlangıç ve bitiş vakitleri Müslümanların yükümlülüklerini ifa etmede vaktin çok önemli bir disiplin olduğunu somutlaştırmaktadır.
İbadetlerin gerçekleşmesinde; sebep, şart, mâni gibi vadî hükümler mükellefler açısından zihinlerde birtakım sorular meydana getirmektedir. Konunun önemi sebebiyle Şâri’in güneşin batışına bağladığı hac ibadetiyle ilgili olarak güneşin hareketleri ve bu hareketin uygulamaya olan etkileri ve sınırları araştırılmıştır. Hac ibadetinde uygulanan birtakım menâsik hakkında fakihlerin ihtilafı, bu ihtilaflardaki râcih görüşler ve bu görüşlerin delilleri birlikte zikredilerek fıkıh usulündeki vadî hükümlerle ilişkilendirilmiştir.
Araştırmamızda ilk olarak fıkıh usulündeki vadî hükümlerden; rükün, şart, sebep, illet ve mâni hakkında kısaca bilgi verilecektir. Daha sonra güneşin batmasının hac menâsikini gerçekleştirmedeki yeri değerlendirilecektir. Buna bağlı olarak sırasıyla: Gün batımından önce Arafat’tan Müzdelife’ye inmek, gün batımına kadar Arafat’ta vakfe yapmak, Cemretü’l-Akabe’nin vakti, teşrik günlerinde geceleyin taş atma, Mina’dan erken dönmek isteyen kimsenin durumu ve son olarak da Mina’dan ayrılmaya niyetlenip hazırlanan kimsenin Mina’da gecelemesi konuları değerlendirmeye tabi tutulacaktır.
Keywords
Abstract
The purpose of our work on “time to stay in Arafat in the context of vadî provisions” title the connection between reason and judgment on the subject and this is when the rituals of worship come to an end and to express it by basing it with its justifications in fiqh method. It is possible to find many studies on this subject in both classical and contemporary sources. However, it has not been encountered to evaluate the part of the issue related to time under a separate title. In our research, we tried to put forward the views of the Ehli Sünnet schools comparatively as much as possible.
All provisions that essentially require a proposal; It comes to life and gains importance according to the movements of the moon, the earth and especially the sun. This is an important indicator that the concept of time is indispensable for worship. In fiqh method, time is not only a "reason" for prayer, fasting and pilgrimage, it is also important for other prayers other than these. The starting and ending times in the validity of the annihilation, the sacrifice, zakah decrees and other acts of worship concretize how important the time is to fulfill the responsibilities of Muslims.
In the realization of worship; vadî provisions such as reason, condition, and obstacle raise some questions for taxpayers. As far as is known, there is no independent study on this subject. Due to the importance of the subject, the movements of the sun and the implications and limits of this movement have been investigated regarding the pilgrimage that the poet attributes to the sunset. The disagreement of the scholars about certain rituals practiced in the pilgrimage, the preferred views in these disputes and the evidence of these views were mentioned together and associated with the vadî provisions in fiqh method.
In our research, first of all the valley provisions in fiqh method; brief information will be given about the foundations, condition, reason, rationales and obstacle. then the sunset was briefly described and one of the pilgrimage rituals: Landing from Arafat to Muzdalifah before sunset and to stay in Arafat until sunset and It's time to throw the Cemretü'l-Aqaba stone and The situation of anyone who wants to return early from Mina and finally, the issues of a person who is prepared to leave Mina and stay overnight in Mina will be evaluated.
Keywords
- Apaydın, H. Yunus, İslam Hukuk Usûlü, Kayseri: Kardeşler Form Ofset, 2016.
- Aras, M. Özgün, “Cemre”, TDV, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları 1993.
- _____________, Fethu’l-Bârî bi-şerhi Sahihi'l-Buhari, Kahire: Dârü'r-Reyyan li't-Türas, 1987.
- Behûtî, Mansur b. Yunus, Keşşâfu’l-kına an metni’l-iknâ, Suudi Arabistan 1421/2000.
- Derdîr, Ebu’l-berekât Seyyid Ahmed, eş-Şerhü'l-kebir ala Muhtasari Halil, Sayda: el- Mektebetü’l-Asriyye, 2006.
- Duran/Dirik, Ahmet/Mehmet ve Diğerleri, İslam İbadet Esasları, İstanbul: Lisans Yayıncılık 2018.
- Yemanî, Ebü'l-Hüseyin İbn Ebi'l-Hayr Yahyâ b. Ebi'l-Hayr b. Salim b. Es'ad el-İmrani, el- Beyân fî mezhebi’l-İmam eş-Şâfiî, Beyrut: Dârü’l-minhac, 2000
- Haliloğlu, Hasan, Ebu’l-bereket Nesefî ve Adudüddin Îcî, Ankara: Gece Kitaplığı 2020.
- Hallâf, Abdülvehhâb, İlmü’l-usûli’l-fıkıh, İstanbul: Eda Neşriyat 1991.
- Hattâb, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Muhammed b. Abdirrahmân, Mevahibü’l- celil li-şerhi Muhtasarı Halil, Riyad: Dâru alemi’l-kütüb 2003.
- İbn Abdilber, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed b. Abdilberr en- Nemerî, Fetḥu’l-ber fî tertîbi’l-fıḳh li-Temhîdi İbn ʿAbdilber, Riyad 1416/1996.
- ____________, el-İstiẕkârü’l-Câmiʿ li-meẕâhibi fuḳahâʾi’l-emṣâr ve ʿulemâʾi’l-aḳṭâr fîmâ tezammenehü’l-Muvaṭṭaʾ min meʿâni’r-reʾy ve’l-âs̱âr, Beyrut 1414/1993.
- İbn Baz, Abdülaziz İbn Abdullah, Fetevâ İbn Bâz, Kahire: Mektebetü't-Türasi'l-İslâmî, 1990.
- İbn Kudâme, Ebu Muhammed Abdullah b. Ahmed, el-Muğnî, Beyrut 1992.
- İbn Münzir, Ebû Bekr Muhammed b. İbrâhim, el-İşrâf, Re’sülhayme: Mektebetu Mekketü’s- Sekafiyye, 2004.
- İbn Nüceym, Zeynüddin b. İbrahim b. Muhammed, Bahru’r-râik Şerhu kenzi’d-dekâik, Beyrut: Dârü’l-Kütübi'l-İlmiyye, 1997.
- İbn Rüşd, Ebü'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed Kurtubi, Bidâyetu’l-müctehid, İstanbul: Beyan Yayınları, 1991.
- İbn Useymin, Muhammed b. Salih, Fetevâ İbn Useymîn, Kahire: Dâru İbn Teymiyye, 1990.
- ___________, Şerhu’l-Mumti‘, 2001: Dar İbni'l Cevzi Demmam.
- Koç, Ekrem, Furu-ı Fıkıhta Usul-i Fıkhın Yeri Kâsânî Örneği, Ankara: Ensar Neşriyat 2020.
- Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr, Tefsiru’l-Kurtubî, Taif: Mektebe- tü's-Sıddik, 1988.
- Mâverdî, Ebü'l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habib, el-Hâvi’l-kebîr, Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l- İlmiyye, 1994.
- Malik b. Enes, Ebû Abdullah el-Asbahi el-Himyeri, el-Muvattâ, Kahire: Dâru İhyai't-Türasi'l- Arabi, 1951.
- Mevvâk, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yûsuf b. Ebi’l-Kāsım, et-Tâc ve’l-iklîl ala muhtasarı halîl, Beyrut: Dâru İbn Hazm 2016Nesâî, Ahmed b. Şuayb, Sünenü’l-kübrâ, Beyrut.
- _______, Ravzatu’t-tâlibîn, Beyrut: Dârü'l-kütübi'l-ilmiyye, 1992.
- Serahsî, Şemsu’l-Eimme Muhammed b. Ahmed b. Sehl, el-Mebsût, İstanbul 1983.
- Şa’bân, Zekiyüddîn, İslam Hukuk Usulünün Esasları, (trc. Dönmez, İbrahim Kâfi), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları 1996.
- Şevkânî, Muhammed b. Ali, Seylü’l-cerrâr, Beyrut 1425/2004.
- Üşeygînrî, Abdullah b. Abdürrahman b. Câsir en-Necdî et-Temîmî el-Vehîbî, Müfîdu’l-enâm, Mektebetü’n-Nehdati’l-Mısriyye, Kahire 1389/1969.
